Yeni gelişme
Türkiye, Arabuluculuk Sonucunda Yapılan Uluslararası Sulh Anlaşmaları Hakkında Birleşmiş Milletler Sözleşmesi’ni (“Singapur Sözleşmesi“) 7 Ağustos 2019 tarihinde imzaladı. Singapur Sözleşmesi, arabuluculuk sonucunda imzalanan uluslararası sulh anlaşmalarının icra edilebilirliğini düzenlemektedir. Singapur Sözleşmesi bu yönüyle, Türkiye’nin de taraf olduğu yabancı hakem kararlarının tenfizini düzenleyen 1956 tarihli Yabancı Hakem Kararlarının Tanınması ve İcrası Hakkındaki New York Sözleşmesi’ne benzetilebilir.
Türk Hukuku uyarınca tarafların üzerinde serbestçe tasarruf edebildiği özel hukuk işlemlerinden doğan tüm uyuşmazlıklar arabuluculuğa elverişlidir. Bununla beraber, taraflar, alacak ve tazminat taleplerine ilişkin ticari uyuşmazlıklar için Türk Ticaret Kanunu uyarınca zorunlu arabuluculuğa gitmelidir. Singapur Sözleşmesi, ticari uyuşmazlıkların arabuluculukla çözülmesi halinde taraflarca imzalanan uluslararası sulh anlaşmalarına uygulanmaktadır. Bu durum dikkate alındığında, ticari uyuşmazlıklar bakımından dava açmadan önce başvurulan zorunlu arabuluculuk neticesinde imzalanan sulh anlaşmaları da, Singapur Sözleşmesi’nde aranan diğer şartların da varlığı halinde, Singapur Sözleşmesi’nin uygulama alanına girecektir. Böylelikle, uluslararası ticari uyuşmazlıklara ilişkin olan ve zorunlu arabuluculuk sonucu imzalanan sulh anlaşmalarının Singapur Sözleşmesi’ne taraf devletlerde de kolayca icra edilebilecek olması, zorunlu arabuluculuğu bu nitelikteki uyuşmazlıkların çözümü bakımından oldukça işlevsel ve etkili bir yol haline getirecektir.
Singapur Sözleşmesi’nin kapsamı
Singapur Sözleşmesi’nin uygulama alanı, ticari bir uyuşmazlık hakkında yürütülen arabuluculuk sonucunda imzalanan ve uluslararası nitelik taşıyan yazılı sulh anlaşmalarıdır.
Singapur Sözleşmesi,
- Bir tüketicinin kişisel, ailevi veya ev halkına ilişkin amaçlarla yapmış olduğu işlemlerden kaynaklanan bir uyuşmazlığın çözümü için imzalanmış olan;
- Aile, miras ya da iş hukukuna ilişkin uyuşmazlıkların çözümü için imzalanmış olan;
- Bir mahkeme tarafından onaylanmış olan veya bir mahkemede yargılama sırasında yapılmış bulunan ve o mahkemenin bulunduğu devlette bir mahkeme hükmü gibi icra edilebilen sulh anlaşmaları; ve
- Hakem kararı olarak tespit edilmiş ve icra edilebilen sulh anlaşmalarına uygulanmayacaktır.
Sulh anlaşmasının icrası için sunulacak belgeler
Sulh anlaşmasının icrasını talep eden tarafın yetkili makama yalnızca aşağıdaki iki belgeyi sunması gerekmektedir:
- Taraflarca imzalanmış sulh anlaşması
- Sulh anlaşmasının arabuluculuk sonucu imzalandığını ispatlayan bir belge (örn. arabulucunun veya süreci yürüten kuruluşun imzası veya onayını gösteren bir belge).
Sulh anlaşmasının icrası talebinin reddedilebileceği haller
Taraflardan biri sulh anlaşmasının icrasını talep ettiğinde Singapur Sözleşmesi’ne taraf olan devletlerin yetkili makamları yalnızca icra kararının kamu düzenine aykırı olması veya yetkili makamın kendi hukukuna göre uyuşmazlık konusunun arabuluculuğa elverişsiz olması hallerinde icra talebini re’sen reddedebilecektir.
Kendisine karşı sulh anlaşmasının icrası talep edilen taraf ise ancak taraflardan birinin ehliyetsizliği, sulh anlaşmasının geçersizliği veya uygulanamaz ya da ifa edilemez oluşu, arabulucunun arabuluculuk kurallarını ihlal etmiş olması gibi sayılı hallerde sulh anlaşmasının icrasının reddini talep edebilecektir.
Sonuç
Singapur Sözleşmesi, arabuluculuk sonucunda imzalanan sulh anlaşmalarının icrasına ilişkin uluslararası bir yasal çerçeve oluşturmak yolunda atılan ilk büyük adımdır. Singapur Sözleşmesi’nin sulh anlaşmasını onaylayan bir mahkeme veya hakem kararına gerek kalmaksızın anlaşmaların icrasını mümkün kılması sebebiyle uluslararası arabuluculuğun popülerliğini arttırması beklenmektedir. Ayrıca Singapur Sözleşmesi’nin tarafların arabuluculuk sonrasında mahkemeye ya da tahkime yaptıkları başvuruları da azaltacağı düşünülebilir.
Her ne kadar Singapur Sözleşmesi’ne Avrupa Birliği üye devletleri ve Rusya taraf olmasa da, Türkiye’nin en önemli ticaret ortaklarından Amerika Birleşik Devletleri, Çin, Hindistan, Katar, İsrail ve Güney Kore’nin Singapur Sözleşmesi’ni imzaladıklarına dikkat çekmek gerekir. Bu bağlamda, Türkiye ekonomisi ile ilişkili olan bu devletlerde, arabuluculuk sonucu imzalanan sulh anlaşmalarının icrasının Singapur Sözleşmesi kapsamında güvence altına alınması, Singapur Sözleşmesi’nin Türkiye açısından önemini gözler önüne sermektedir.
