İslam İşbirliği Teşkilatı Nedir?
1969 yılında kurulan İslam İşbirliği Teşkilatı (“İİT“), Birleşmiş Milletler’den sonra üye sayısı olarak en büyük ikinci milletlerarası örgüttür. İİT’nin Türkiye de dâhil 57 üyesi bulunmaktadır. İİT, üye devletleri arasındaki dayanışmayı, ekonomik ve ticari işbirliğini pekiştirmeyi amaçlamaktadır. Türkiye, İİT’nin ekonomik ve ticari kararlarının icrasını izleyen Ekonomik ve Ticari İşbirliği Daimi Komitesi’nin (“İSEDAK“) genel merkezine ev sahipliği yapmaktadır. İSEDAK’a Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı tarafından başkanlık edilmektedir ve komite toplantıları Türkiye’de düzenlenmektedir.
İİT tarafından yürürlüğe konan en önemli hukuki belgelerden biri Şubat 1988’den beri yürürlükte olan İİT Ülkeleri Arasında Yatırımların Teşviki ve Korunmasına İlişkin Sözleşme’dir (“İİT Sözleşmesi“). İİT Sözleşmesi halihazırda 28 üye devlet tarafından onaylanmış, ikinci büyük uluslararası yatırım koruma sözleşmesidir. Bu sözleşme, Devletler ve Diğer Devletlerin Vatandaşları Arasındaki Yatırım Uyuşmazlıklarının Çözümlenmesi Hakkında Sözleşme’ye (“ICSID Sözleşmesi“) alternatif olarak kurgulanmış, yatırımcıların korunmasına ilişkin temel bir, çok taraflı yatırım sözleşmesidir.
İİT Sözleşmesi 1988 yılından beri yürürlükte olmasına rağmen, 2012 yılından beri bir Suudi Arabistan vatandaşı tarafından Endonezya’ya karşı bir yatırım tahkimi başlatmak için kullanılana dek yatırımcı-devlet uyuşmazlıklarında kullanılmamıştır. Hakem heyeti bu davada İİT Sözleşmesi’nin yatırıma ilişkin devletlerarası uyuşmazlıkların yanında yatırımcı – devlet uyuşmazlıklarında da kullanılacağına hükmetmiştir. Başka bir deyişle, İİT üyesi bir devlete yatırım yapan başka bir İİT üyesi devletin vatandaşı, ev sahibi devlete karşı açacağı bir tahkim yargılamasında İİT Sözleşmesi’ne dayanabilecektir.
Son olarak İİT, İİT Tahkim Merkezi’ni kurarak İİT Sözleşmesi’ni uygulamak ve üye devletlerin ekonomik ilişkilerindeki güveni geliştirmek için yeni bir adım atmıştır.
İİT Tahkim Merkezi Kuruldu
2016 yılında gerçekleşen 13. İİT Zirvesi’nde Türkiye İİT Tahkim Merkezi’ni kurmayı teklif etmiştir. Bunun ardından, 2017 yılında İSEDAK İstanbul’da Türkiye’nin ve Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği’nin (“TOBB“) ev sahipliği yaptığı ve İİT’ye bağlı İslam Ticaret ve Sanayi Odası’nın (“ICCIA“) bünyesinde bir tahkim merkezi kurmaya karar vermiştir.
İSEDAK’ın kararı uyarınca TOBB ve ICCIA, tanınmış tahkim uzmanlarıyla ICCIA’ya bağlı bir İİT Tahkim Merkezi’nin kurulması hakkında çeşitli görev gücü toplantıları yapmıştır. Görev gücü, İİT üyelerinin iş çevrelerine hizmet edecek bir merkezin önemi hakkında mutabık kalmıştır.
Bu toplantıları takiben, İİT Tahkim Merkezi Tüzüğü, 3-4 Mart 2019 tarihlerinde gerçekleşen 35. ICCIA Genel Kurul Toplantısında kabul edilmiştir.
25-28 Kasım 2019’da İstanbul’da gerçekleşen 35. İSEDAK Toplantısı’nda ise Türkiye ve ICCIA arasında Ev Sahibi Devlet Sözleşmesi’nin imzalanmasıyla İİT Tahkim Merkezi kurulmuştur. Türkiye, Ev Sahibi Devlet Sözleşmesi’ni 25 Ocak 2020’de onaylamıştır.
Sonuç
İİT Tahkim Merkezi ticari uyuşmazlıkları ve yatırım uyuşmazlıklarını çözmek için başvurulan bir platform olacaktır. İİT Tahkim Merkezi İstanbul’da konumlanması gereği Avrupa’da ve Ortadoğu’da bulunan diğer tahkim merkezleriyle rekabet etme gücüne sahip olacaktır. Ayrıca, İİT ve ICCIA’ya bağlı olmasından dolayı Müslüman ülkeler arasındaki ekonomik ve ticari ilişkilerin güçlenmesinde çok önemli bir rol oynayacaktır. Son olarak, İİT Tahkim Merkezi’nin Türkiye’de kurulması Türkiye’nin, ISTAC ile taçlanan, uluslararası alanda tanınan ve tercih edilen tahkim yeri olma hedefine daha kolay ulaşılmasını sağlayacaktır.
