2019 Yeni Tip Coronavirüs’ün (COVID-19) dünya genelinde yayılmaya devam etmesiyle birlikte, sanayi, üretim ve taşımacılık (“IMT“) sektöründeki şirketler için zorluklar giderek artıyor. Havacılık, taşıma ve lojistik, çok şirketli endüstri holdingleri, kimyasal ve plastik üreticileri, tarım ve inşaat sektörü gibi alt sektörlerde yer alan birçok şirket önemli hukuki ve ticari zorluklarla karşılaşıyor. IMT şirketlerinin hızla gelişen risklere ilişkin önlem alabilmeleri adına hazırladığımız kontrol listesini aşağıda bulabilirsiniz.
1. Havacılık
Havacılık sektörü, diğer tüm IMT alt sektörlerinden daha ciddi şekilde etkilendi. Ülkelerin uyguladıkları sokağa çıkma ve seyahat yasakları, sınırlı iş seyahatleri ve yolcularla ilgili genel kaygılar ile azalan talep sonucunda havayolu şirketleri ve havacılıkla ilgili sektörler üzerinde ciddi negatif etkiler doğdu. Ayrıca havacılık sektöründeki sorunlar küresel ekonomide ve diğer sektörler üzerinde de hem negatif sebepler hem de negatif sonuçlar doğurmakta. COVID-19’un bu sektöre etkileri aşağıdakilerle özetlenebilir:
- Azalan gelirler ve artan finansal gerilim ile birlikte, salgın kaynaklı muhtemel iflaslar.
- İşe alımların durdurulması ve işten çıkarmalar.
- Havaalanı slot tahsislerinde ve kullanım yükümlülüklerinde belirsizlikler; kimi ülkeler havayollarının belirli seviyelerdeki kullanımını gerektiren kuralları geçici olarak uygulamaktan vazgeçti, ancak küresel belirsizlik sebebiyle bu uygulamanın süresinin uzatılması gerekebilir.
- Avrupa Birliği’nin 261 Sayılı düzenlemesi gibi, hava yollarının yolculara karşı uçuş iptalleri sebebiyle iade ve diğer yükümlülükleri.
- Uçaklar için parça talep ve arzında yaşanan ve üreticileri olumsuz etkileyecek düşüş.
- Yolcu taşımacılığındaki düşüşe bağlı olarak azalan hava taşımacılığı kapasitesinin, havacılık sektörünün de ötesinde tedarik zinciri ve lojistik sorunlara yol açması.
- Muhtemel kamulaştırma senaryoları, kamu yardımı düzenlemeleri, kurtarma paketleri gibi havayollarına çeşitli devlet müdahaleleri.
2. Tedarik Zinciri
IMT sektöründeki şirketler çoğu sektöre nazaran daha karmaşık tedarik zinciri yapılarına sahip oldukları için karantina, seyahat sınırlamaları ve COVID-19 salgını kaynaklı sorunlardan ciddi ölçüde etkilenmektedirler. Ayrıca IMT sektörü, hava taşımacılığı, demiryolu, nakliye ve lojistik gibi etkili bir tedarik zinciri için gerekli nakliye ve hizmetleri sağlayan şirketleri de içermektedir. IMT şirketlerinin karşılaştığı önemli sorunlar aşağıdakileri içerir:
- IMT şirketleri genellikle birden fazla yargı bölgesinde faaliyet göstermektedir. COVID-19 salgınının küresel yapısı nedeniyle tedarik zinciri etkilerine karşı önlem almakta ve bu etkileri en aza indirmekte zorluklar yaşanması muhtemeldir. Sınırların kapatılması ve seyahatlerin kısıtlanması sadece insanları etkilememekte, ülke içerisinde ve ülkeler arasında mal taşımacılığı da bu süreçte etkilenmektedir. Bu dönemde şirketler ham madde tedariğinde eksiklikler ve gecikme yaşayacaktır. Bu durumun salgının kimi ülkelerde etkisini yitirmesinden sonra dahi IMT şirketlerinin operasyonlarını sürdürmesini zorlaştırması muhtemeldir.
- COVID-19’un global ölçekte etkisini göstermesi ve bu etkilerin değişkenliği, karmaşık tedarik zinciri yapıları üzerindeki yavaşlamaların nerede gerçekleşeceğinin tespitini de zorlaştıracaktır. Bu etkinin önüne geçmek için IMT şirketlerinin tedarik zincirlerine ilişkin risk değerlendirmelerini güncel gelişmeler ışığında düzenli olarak güncellemeleri gerekecektir.
- Bu dönemde, üretim noktalarında ve tedarikçilerde kısa sürede meydana gelebilecek değişiklikler, şirketlerin operasyonlarının devamı için hayati zaman kısıtlamaları da düşünüldüğünde gerekli teknik özelliklere sahip ürünlerin temini açısından da zorluklar doğurabilecektir. Bununla birlikte köle ya da çocuk işçiliğinin bulunduğu bölgelerden tedarik, ek gümrük ve ithalat/ihracat uyum gereklilikleri, ABD Yolsuzluk ve Rüşveti Önleme Yasası (FCPA) ve 5273 Sayılı Türk Ceza Kanunu gibi mevzuatlardan doğan rüşvet ve uygunsuz davranışlara ilişkin sorumluluklar ve güvenilir olmayan iş ortaklarının doğurabileceği birtakım riskler de söz konusu olabilecektir.
Tedarik zinciri üzerindeki olumsuz etkileri azaltmak adına şu önlemler alınabilir:
- Salgının ticari faaliyetler üzerindeki etkisi konusunda kapsayıcı bir risk değerlendirmesi yapılması.
- Ana tedarik zincirleri etkilendiğinde alternatif seçeneklerin değerlendirilmesi.
- Sözleşme yükümlülüklerin alternatif yollarla ifasının değerlendirilmesi.
- Bu durumun etkilerini azaltmanın yolları olup olmadığının değerlendirilmesi.
- Eğer yeni bir sözleşme yapılacaksa, mevcut salgın gibi ihtimalleri kapsayan açık ve kapsamlı hükümler bulundurulması ve sözleşmeye uygulanacak olan hukukun doğuracağı sonuçların değerlendirilmesi.
- Mücbir sebep hükümlerine başvurma olasılığının değerlendirilmesi.
- Yeni hükümet politikalarının veya düzenlemelerinin dikkatle takip edilmesi.
3. Sigorta
COVID-19’un ticari hayatın devamı, tedarik zincirleri ve seyahat gerekleri üzerindeki olumsuz etkileri önemli maddi kayıplara sebebiyet verebilecektir. Bu kayıpların sigorta poliçeleri kapsamında olup olmadığının anlaşılması ve değerlendirilmesi önem arz etmektedir.
- Şirketler, sigorta poliçelerinin kriz durumları için ihtiyaç duyulan tipte ve seviyede koruma sağlayıp sağlamadığını ve bu sigorta poliçelerinin ticari hayatta uğrayabilecek zararları karşılayıp karşılamadığını belirlemelidir.
- Şirketler, sigorta ile korumayı amaçladıkları zararlarını iyi anlamalı ve bu zararların kapsam dahilinde olup olmadığını değerlendirmelidir.
- Şirketler, sigorta sözleşmelerinde yer alan mücbir sebep hükümlerinin etkilerini değerlendirmelidir.
4.Müşteriler
Birçok IMT şirketi, müşterilerine hizmet ve ürün sunma becerilerinde sorun yaşayacaktır. Bununla beraber, bu hizmet ve ürünler için müşteri talebinde azalma yaşanacaktır. Bu nedenle, IMT şirketleri müşteri ilişkilerini korumak için önlemler almalıdır. Bu önlemler aşağıdakiler olabilir:
- Önerilen hijyen uygulamalarını benimseyerek ve bu uygulamaları müşterilerle ileterek, taşıt, uçak veya tesislerdeki müşterilerin sağlık ve güvenliğini korumak.
- Hükümetin sağlık uyarılarını ve kısıtlamalarını dikkatle izlemek ve bunları tesislerinde uygulamak.
- Tüm müşteri iletişimlerinde empati kurmaya özen göstermek (Müşterilerle ile yapılan görüşmeler ve müşterileri sosyal medya üzerinden verilen cevaplar müşteri sadakatini etkileyebilir. Bu durum salgının sona ermesinden uzun süre sonra dahi etkisini koruyabilir.)
- Mevcut sadakat programlarını ve iptal politikalarını inceleyip daha esnek hükümlere yer vererek müşteri sadakatini korumak.
