Yeni Gelişme
Haksız Fiyat Değerlendirme Kurulu Yönetmeliği (“Yönetmelik“) 28 Mayıs 2020 tarih ve 31138 sayılı sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Yönetmelik, 7244 sayılı Yeni Koronavirüs (COVID-19) Salgınının Ekonomik ve Sosyal Hayata Etkilerinin Azaltılması Hakkında Kanun ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’da (“7244 Sayılı Kanun“) 17.04.2020 tarih ve 31102 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak oluşturulan Haksız Fiyat Değerlendirme Kurulu’na (“Kurul“) ilişkin Kurul’un oluşumu, görevleri, çalışma usul ve esasları hakkında bilgi sağlamaktadır.
Yönetmelik Ne Anlama Geliyor?
Bilindiği üzere, Haksız Fiyat Değerlendirme Kurulu üretici, tedarikçi ve perakende işletmelerin fahiş fiyat artışı ve stokçuluk uygulamalarına yönelik düzenlemeler yapmak, gerektiğinde denetim ve incelemelerde bulunarak idari para cezası uygulamak ve her türlü tedbiri almak amacıyla 7244 Sayılı Kanun ile kurulmuştur.
Yönetmelik, Haksız Fiyat Değerlendirme Kurulu’nun yalnızca olağanüstü hal, afet ve ekonomik dalgalanma dönemleri ile diğer acil durumlarda faaliyet göstereceğini belirtmektedir.
Fahiş fiyat artışı ve stokçuluk tanımları: Yönetmelik, fahiş fiyat artışı ve stokçuluk için tanımlar sağlamaktadır. Buna göre, fahiş fiyat artışı olağanüstü hal, afet gibi acil durumlarda üretici, tedarikçi ve perakende işletmeler tarafından satışa sunulan ve kamunun beslenme, sağlıklı yaşama ve korunma gibi temel ihtiyaçlarını karşılamak için zorunlu olan mal ve hizmetlerin fiyatında girdi ve diğer üretim maliyetlerindeki artış gibi haklı bir sebebe dayanmaksızın yapılan aşırı ve adil olmayan artışı olarak tanımlanmaktadır.
Stokçuluk ise, olağanüstü hal, afet gibi acil durumlarda üretici, tedarikçi ve perakende işletmelerin piyasada darlık yaratan, piyasa dengesini ve serbest rekabeti bozan faaliyetleri ile tüketicinin mallara ulaşmasını engelleyen faaliyetleri olarak tanımlanmaktadır.
Kurul’un yapısı: Kurul, on üç üyeden oluşmaktadır. Kurul’u oluşturan üyelerin bulundukları görevler veya görevlendirildikleri kurumlar şu şekildedir: İç Ticaret Genel Müdürü, ilgili İç Ticaret Genel Müdür Yardımcısı, Tüketicinin Korunması ve Piyasa Gözetimi Genel Müdürü, Esnaf, Sanatkârlar ve Kooperatifçilik Genel Müdürü, Adalet Bakanlığı, Hazine ve Maliye Bakanlığı, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı ile Tarım ve Orman Bakanlığı, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile Türkiye Esnaf ve Sanatkârları Konfederasyonu, Reklam Kurulu, Perakende Sektör Meclisi ile Gıda Sektör Meclisi.
Kurul’un on üç üyeden Başkan dahil en az yedi üyenin katılımı ile toplanması ve toplantıya katılanların salt çoğunluğu ile karar vermesi öngörülmüştür. Yönetmelik, Kurul’un toplantılarının elektronik ortamda yapılabileceğini belirtmektedir. Kurul kararlarının, Ticaret Bakanlığı tarafından uygulanması ve kamuoyunun bilgilendirilmesi ve aydınlatılması amacıyla Ticaret Bakanlığı tarafından açıklanabileceği ifade edilmiştir.
Kurul’un görev ve yetkileri: Kurul, fahiş fiyat artışı ve stokçuluk uygulamalarına karşı piyasa dengesini ve tüketicileri korumaya yönelik gerekli tedbirleri almak ve bunların uygulanmasını sağlamak ile görevlidir. Bu kapsamda Kurul’a:
- fahiş fiyat artışı ve stokçuluk uygulamaları ile ilgili denetim ve incelemeler yapma veya yaptırma,
- denetim ve incelemelere ilişkin üretici, tedarikçi ve perakende işletmenin savunmasını alma veya alınmasını sağlama,
- fahiş fiyat artışı veya stokçuluk uygulamaları yaptığı tespit edilen üretici, tedarikçi ve perakende işletmeler hakkında idari para cezası kararı alma ve bu kararın uygulanmasını sağlama,
- fahiş fiyat artışı ve stokçuluk uygulamaları ile ilgili ilke ve kuralları belirleme yetkisi verilmiştir.
Kurul’a şikayet başvuruları: Kurul, resen harekete geçebildiği gibi şikayet üzerine de işlem başlatabilir. Yönetmelik, Kurul’a şikayetlerin elektronik ortamda yapılmasını sağlayacak ve şikayetçilerin belge, fotoğraf ve video görüntüsü sunabilecekleri bir elektronik sistemin de kurulacağını belirtmektedir. Bununla beraber, şikayet başvurusundan önce veya Kurul kararı alınmadan önce konuya ilişkin yargı yoluna gidildiğinin tespiti halinde şikayet başvurusunun işlemden kaldırılacağı ve bu durumun gerekçesiyle birlikte başvuru sahibine bildirileceği ifade edilmektedir.
Denetim ve savunma süreci: Şikayetlerle ilgili olarak teşebbüslerde denetim yapma ve bilgi ve belge talep etme yetkisi Ticaret Bakanlığı’na verilmiştir. Yönetmelik, yapılan denetimlerde, üretici, tedarikçi ve perakende işletmeye denetimin yapıldığı günden başlamak üzere on günden az olmamak kaydıyla savunma süresi verileceği ve bu sürenin bir defaya mahsus on güne kadar uzatılabileceğini belirtmektedir. Kurul, işletmelerin savunması alınmaksızın (savunma yapılmaması durumu hariç) idari para cezası kararı verememektedir.
Para cezası: 7244 Sayılı Kanun, fahiş fiyat artışı yapanlara on bin Türk lirasından yüz bin Türk lirasına kadar; piyasada darlık yaratıcı, serbest rekabeti bozucu veya tüketicinin mallara ulaşmasını engelleyici faaliyetlerde bulunanlara ise elli bin Türk lirasından beş yüz bin Türk lirasına kadar idari para cezası öngörmektedir.
Yönetmelik, idari para cezasının belirlenmesinde işlenen fiilin ağırlığı ve haksızlık içeriği, işletmenin türü, büyüklüğü ve bulunduğu sektör, fahiş fiyat artışı ve stokçuluk faaliyetinden sağlanan menfaat ile daha önce aynı konuda idari para cezası uygulanıp uygulanmadığı gibi hususların dikkate alınacağını belirtmektedir.
Geçiş dönemi: Haksız Fiyat Değerlendirme Kurulu’nu kuran 7244 Sayılı Kanun’un yürürlüğe girdiği tarih olan 17 Nisan 2020 tarihinden önce fahiş fiyat artışı uygulamaları hakkında Bakanlığa yapılan başvuruların 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun (“6502 Sayılı Kanun“) ve ikincil mevzuatı kapsamında Reklam Kurulu tarafından sonuçlandırılacağı belirtilmektedir. 6502 Sayılı Kanun’a göre haksız ticari uygulamanın üç aya kadar tedbiren durdurulması, durdurulması yaptırımı ve idari para cezası uygulanabilmektedir. Haksız ticari uygulama ülke genelinde gerçekleşmiş ise idari para cezası artırılmaktadır.
Sonuç
Yeni kurulan Haksız Fiyat Değerlendirme Kurulu, piyasada darlık yaratıcı, piyasa dengesini ve serbest rekabeti bozucu faaliyetler ile tüketicinin mallara ulaşmasını engelleyici faaliyetlerde bulunan teşebbüsleri denetleme yetkisine sahiptir. Yönetmelik ile Kurul’un çalışma usullerinin de belirlenmesi ile Kurul üyelerinin yakın zamanda atanacağı ve Kurul’un faaliyete geçeceği öngörülmektedir. Bu nedenle tüm oyuncuların fiyat ve stok politikalarının yukarıda verilen fahiş fiyat artışı veya stokçuluk tanımlarına uymadığından emin olmaları ve geleceğe dönük olarak fiyatlama ve satış politikalarını bu yeni gelişmelere göre düzenlemeleri gerekmektedir.
COVID-19 salgını ile ilgili hukuki düzenlemelerle ilgili bilgilere Esin Avukatlık Ortaklığı Coronavirüs Masası‘ndan ulaşabilirsiniz.
