Yeni Gelişmeler
6361 sayılı Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman Şirketleri Kanunu (”Kanun”) ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına dair Kanun Teklifi (”Kanun Teklifi”) Türkiye Büyük Millet Meclisine (”TBMM”) sunuldu.
Katılımcıların tasarruflarını bir araya getirerek, belli bir sıra içinde birbirlerinin konut ve motorlu taşıt alımlarını finanse etmeleri esasına dayanan tasarruf finansmanı son senelerde büyük popülerlik kazandı ve Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (”BDDK”) radarına girdi. Özellikle, bu sisteme aktarılan fonların çok büyümesi, katılımcıların korunması ve finansmanı organize eden şirketlerin denetlenmesi gerekliliğini gündeme getirdi.
Kanun Teklifi katılımcıların konut ve taşıt başta olmak üzere çeşitli varlıkları edinmeleri için faizsiz finansman hizmeti sürdüren şirketlerin ve bu şirketlerin sunduğu ”tasarruf finansmanı” hizmetlerinin yasal bir çerçeveye tabi kılınmasına yönelik adımlar içeriyor.
Teklif Ne Getiriyor?
Kanun Teklifi, tasarruf finansman şirketleri için çerçeveyi çiziyor:
• Kuruluş Şartları:
- Tasarrufa dayalı faizsiz finansman hizmeti veren şirketlerin ticaret unvanında ”Tasarruf Finansman Şirketi” ibaresi yer alacak.
- Tasarruf finansman şirketlerinin ödenmiş sermaye tutarı en az 100 milyon Türk Lirası olacak. Kanun’a tabi diğer şirketler olan finansal kiralama, finansman ve faktoring şirketlerinde daha yüksek bir asgari sermaye öngörülmesi müşterilerden fon toplayarak faaliyet gösteren tasarruf finansman şirketleri bakımından müşteri menfaatlerini korumayı amaçlıyor.
- Bu özellikli haller dışında Kanun’a tabi diğer şirketleri için öngörülen kuruluş şartları geçerli olacak.
- Şirketin Yapamayacağı İş ve İşlemler:
- Tasarruf finansman şirketlerinin fon toplaması, faktoring, finansal kiralama ve finansman şirketleri için getirilmiş bulunan para toplama yasağına tabi olmayacak.
- Tasarruf finansman şirketleri konut veya taşıt ediniminden doğduğu tevsik edilmeyen borçları finanse edemeyecek, tasarruf finansman sözleşmeleri dışında finansman sağlayamayacak, üçüncü taraflara borç veremeyecek ve ortaklık payı edinemeyecek.
- Tasarruf finansman şirketleri ayrıca banka izlenimi yaratacak ifade ve deyimleri ve katılım ifadesini kullanamayacak. Bu hüküm ile özellikle katılım bankacılığı sektöründe faaliyet gösterildiği izleniminin yaratılmaması amaçlanıyor.
- Birleşme, Devir, Bölünme, Tasfiye:
- Kanun Teklifi, tasarruf finansman şirketleri için ayrık bir birleşme, devir, bölünme ve tasfiye rejimi öngörüyor. Bu süreçlere gidilmesi BDDK iznine tabi olacak.
- Koruyucu Düzenlemeler:
- BDDK, Kanun’a tabi şirketlere yaptığı denetimler sonucunda Kanun Teklifi’nde belirtilen mali risklerden bir veya birkaçının var olduğuna kanaat getirirse ilgili şirketlerden gerekli gördüğü tedbirleri almasını isteyebilecek.
- Ayrıca, tasarruf finansman şirketlerinin, tasfiyeleri halinde toplanan fonların iadesini temin etmek adına ayrı bir hesapta belirli bir oranda zorunlu birikim yapmaları gerekecek.
- Tasarruf Finansman Sözleşmesi:
- Kanun Teklifi, tasarruf finansman sözleşmesini, belirli bir tasarruf tutarı ve dönemine bağlı olarak önceden belirlenmiş koşulların gerçekleşmesi şartıyla konut veya taşıt edinimi için müşteriye finansman kullanma hakkı veren, şirkete ise müşteriye ait birikmiş tasarruf tutarını yönetme, geri ödeme ve finansman kullandırma yükümlülüğü ile organizasyon ücreti alma hakkı veren, faizsiz finansman esaslarına göre düzenlenen sözleşme olarak tanımlıyor.
- Kanun Teklifi, müşteriye tanınan cayma ve fesih haklarını ayrıntılı olarak düzenliyor. Cayma hakkı sözleşme imzalandıktan sonra 14 gün içinde kullanılabilirken, fesih hakkı tasarruf dönemi bitimine kadar kullanılabilecek.
- Tasarruf Finansman Faaliyeti:
- Kanun Teklifi ayrıca tasarruf finansman faaliyetinin işleyişini ve genel çerçevesini ortaya koyuyor. Buna göre, şirketler müşterileri veya müşteri gruplarının her biri için ayrı bir tasarruf ve finansman planı düzenleyerek likiditelerini yönetmek zorunda olacak.
- Tasarruf finansman şirketleri tasarruf fon havuzu hesaplarını diğer hesaplarından ayıracak.
- Tasarruf finansman şirketleri faizsiz finansman esaslarına tabi olarak faaliyet gösterecek.
- Finansal Kurumlar Birliği:
- Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman Şirketleri Birliğinin adı Finansal Kurumlar Birliği (”FKB”) olarak değişecek.
- Finansal kiralama şirketleri, faktoring ve finansman şirketleri ile tasarruf finansman şirketleri, varlık yönetim şirketleri ve BDDK denetimine tabi kuruluşlardan uygun görülenler FKB’ye üye olmakla mükellef olacak.
- Yaptırımlar:
- Tasarruf finansman sözleşmesi ve tasarruf finansman faaliyetine aykırılık durumunda ilgililer idari para cezasına tabi olacak. Ayrıca, müşterinin tasarruf finansman sözleşmesindeki cayma/fesih haklarını kullanması halinde birikimlerinin iade edilmesini engelleyen kişiler altı aydan iki yıla kadar hapis ve beş yüz güne kadar adli para cezası ile cezalandırılacak.
- İzinsiz tasarruf finansmanı faaliyetinde bulunan kişiler iki yıldan beş yıla kadar hapis ve beş bin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılacak. Ayrıca izinsiz faaliyette bulunan Kanun’a tabi şirketler hakkında BDDK tasfiye kararı verebilecek.
- Faaliyet İzninin Kaldırılması ve Tasfiye:
- Kanun Teklifi diğer şirketlerden farklı olarak tasarruf finansman şirketlerine münhasır bir tasfiye rejimi öngörüyor. Buna göre, BDDK belirli mali riskleri tespit etmesi ve bunun üzerine alınması istediği tedbirlerin alınmaması veya alınıp sonuçsuz kalması üzerine ilgili şirketin faaliyet iznini kaldırarak tasfiyesine karar verebilecek.
- İntibak Süreci:
- Kanun Teklifi, hâlihazırda tasarruf finansman faaliyeti yürüten şirketler için, (a) değişikliklerin yürürlük tarihinden itibaren bir ay içinde BDDK’ya başvuruda bulunma, (b) başvuru sırasında durumlarını en geç altı ay içinde Kanun hükümlerine uygun hale getirme veya müşteri hak ve menfaatlerini zarara uğratmadan tasfiye olacaklarına dair bir plan sunma ve (c) planın uygun görülmesi halinde gereken işlemleri belirlenen sürelerde yapma zorunluluğu getiriyor. Belirtilen altı aylık sürenin belirli şartlarla uzatılması mümkün olacak.
- Yukarıda belirtilen bir aylık süre içinde BDDK’ya başvurmadan faaliyetlerine devam eden şirketler hakkında izinsiz faaliyette bulunmaya ilişkin hükümler uygulanacak.
Sonuç
Kanun Teklifi ile tasarruf finansman sisteminin düzenlenmesi ve denetim altına alınması amaçlanıyor. Böylece, bugüne kadar düzenleyici ve denetleyici bir otoritenin gözetimine tabi olmadan finansal aracılık faaliyetinde bulunan şirketler mevzuatın öngördüğü şekilde kurulabilecek ve faaliyet gösterebilecek. Bu sayede müşterilerin hak ve menfaatlerinin güvence altına alınması ve finansal piyasalarda güvenilirliğin temin edilmesi hedefleniyor.
Hâlihazırda tasarruf finansman faaliyetinde bulunan şirketlerin Kanun Teklifi yürürlüğü girdikten sonra intibak aşamalarını takip etmeleri herhangi bir idari veya cezai yaptırıma maruz kalmamaları için büyük önem arz edecek.
