Yeni Gelişmeler
Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (“EPDK”) 2020 yılının sonunda yapılan değişikliklere paralel olarak elektrik piyasasına ilişkin ikincil mevzuatta geniş çaplı bir güncelleme yaptı.
Yapılan Değişiklikler
9 Mayıs 2021 tarihli Resmi Gazete’de, aynı gün yürürlüğe girmek üzere aşağıdaki yönetmelikler yayımlandı:
- Elektrik Piyasası Lisans Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik
- Elektrik Piyasasında Lisanssız Elektrik Üretim Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik
- Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Belgelendirilmesi ve Desteklenmesine İlişkin Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik
- Elektrik Piyasası Bağlantı ve Sistem Kullanım Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik
- Elektrik Piyasası Dengeleme ve Uzlaştırma Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik
- Elektrik Şebeke Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik
- Elektrik Piyasasında Depolama Faaliyetleri Yönetmeliği
Depolama faaliyetlerine ilişkin olarak getirilen değişiklikler 17 Mayıs 2021 tarihli “Elektrik Piyasası – Depolama Faaliyetleri Yönetmeliği Yürürlüğe Girdi” başlıklı hukuk bültenimizde ayrıca değerlendirilmiş olup, söz konusu hükümlere bu bültende yer verilmemiştir.
Diğer konulardaki önemli hükümlerden bazıları aşağıda özetlenmektedir.
1. Lisans Yönetmeliği
Biyokütle tesisleri – atık lastiklerin işlenmesi: Atık lastiklerin işlenmesi sonucu ortaya çıkan yan ürünleri kullanacak biyokütleye dayalı üretim tesislerinde, söz konusu yan ürünler tesis bünyesinde kurulacak piroliz tesislerinden karşılanabilir. Pirolitik yağ ve gazın yakıt olarak kullanılması planlanan projeler için yapılan önlisans başvurularında başka kaynaklar kullanılamaz.
Önlisans ve üretim lisansı sahipleri için ortaklık/kontrol değişiklikleri:
2020 yılının sonunda Elektrik Piyasası Kanunu’nda yapılan bir değişiklikle üretim lisansı sahiplerinin doğrudan ve dolaylı pay değişiklikleri ile kontrol yapısının değişmesi sonucunu veren işlemlerinin onaya tabi olmasına ilişkin hüküm yürürlükten kaldırılmıştı. Lisans Yönetmeliği değişikliği ile söz konusu işlemlerin gerçekleşmelerini takiben altı ay içerisinde EPDK Başvuru Sistemi üzerinden bildirilmesi zorunluluğu düzenlendi. Bildirimler 1 Haziran 2021 tarihine kadar yazılı olarak yapılabilecek. Bildirim yükümlülüğünün belirlenen süre içerisinde yerine getirilmemesi halinde tadil bedeli kadar bir bedel uygulanacak.
Mekanik kapasite tadilleri: Mekanik kapasite artışı kapsamında ilave edilecek toplam mekanik güç miktarı, işletmede olanlar dahil, lisansa derç edilmiş elektriksel kurulu güç miktarından fazla olamaz.
Hibrit tesisler: Ana kaynağa dayalı ünitelerin kısmi veya tam kabulü yapılmadan yardımcı kaynağa dayalı ünite veya ünitelerin kısmi veya tam kabulü yapılamaz. Birleşik elektrik üretim tesisi ile birleşik yenilenebilir elektrik üretim tesislerinde yardımcı kaynağa dayalı olarak kurulacak ünite ve/veya ünitelerin toplam gücü, EPDK tarafından Kurul kararıyla belirlenir.
2. Lisanssız Üretim Yönetmeliği
Yeni kategori: kurulu güç sınırına tabi olmayan yenilenebilir enerjiye dayalı tesisler: 2020 yılının sonunda Elektrik Piyasası Kanunu’nda yapılan bir değişiklikle bağlantı anlaşmasındaki sözleşme gücü ile sınırlı olmak kaydıyla herhangi bir ek kurulu güç sınırına tabi olmaksızın yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı lisanssız üretim tesisi kurulmasına izin verilmişti. Bu durum yönetmeliği de yansıtıldı:
- Kurulu güç sınırına (mevcut durumda 5 MW) tabi olan yenilenebilir enerjiye dayalı lisanssız üretim tesisleriyle ilişkilendirilmiş olan tüketim tesisleri için, yeni kategori kapsamında ilave üretim tesisi kurulabilecek.
- Aylık mahsuplaşma yeni kategorideki bu tesisler için de uygulanacak.
- İhtiyaç fazlası enerji destekleme mekanizması (YEKDEM) kapsamında değerlendirilecek.
- Kurulu güç sınırına (5 MW) tabi olan aynı tür tesislerden farklı olarak yeni kategorideki tesislerde
– üretim ve tüketimin aynı ölçüm noktasında olma zorunluluğu bulunmuyor
– izin bedelleri tesis sahibi tarafından karşılanacak (lütfen bu konuda Bağlantı ve Sistem Kullanım Yönetmeliği’nde yapılan değişiklikler bölümüne de bakınız).
30 Haziran 2021’den sonra ilk defa işletmeye girecek tesislere uygulanacak fiyatlar: 2020 yılının sonunda Elektrik Piyasası Kanunu’nda yapılan değişikliğe paralel olarak bu hususun Cumhurbaşkanı tarafından belirleneceği düzenlenmiştir.
İşletmenin ilk 10 yılından sonra uygulama: 2020 yılının sonunda Elektrik Piyasası Kanunu’nda yapılan değişikliğe paralel olarak bu hususun Cumhurbaşkanı tarafından belirleneceği düzenlenmiştir.
Geçici bağlantı: İnşa halindeki tüketim tesisleri için geçici bağlantı kapsamında lisanssız üretim tesisi kurulabilecek.
Otomatik sayaç yükümlülüğü: Değişiklikten önce kurulu gücü 50 kW ve üzerinde olan tesislere uygulanan otomatik sayaç okuma sistemine uyumluluk zorunluluğu, bundan sonra kurulu gücü 10 kW’ın üzerinde olan tesisler için uygulanacak.
Kabul tarihi itibarıyla tüketim zorunluluğu: Lisanssız üretim tesisiyle ilişkilendirilen bütün tüketim tesislerinin, en geç ilgili üretim tesisinin kabulünün yapıldığı tarih itibarıyla enerji tüketiyor olması zorunlu olacak. Aksi takdirde tüketim yapılana kadar üretilen fazla enerji için destekleme mekanizması (YEKDEM) kapsamında herhangi bir ödeme yapılmayacak.
Birleşme ve bölünme durumunda kabul şartı: Lisanssız üretim tesisi sahibi kişinin aynı kalması ve pay oranlarının değişmemesi kaydıyla tesisin kabul edilmiş olması şartı bundan sonra aranmayacak.
Pay devri kısıtlaması: Kurulu güç sınırına (mevcut durumda 5 MW) tabi yenilenebilir enerjiye dayalı lisanssız üretim tesisleri için kabul yapılana kadar uygulanan pay devri yasağı için yeni bir istisna getirildi. Buna göre tesisin kabulünün yapılmasından önce de mevcut doğrudan veya dolaylı pay sahipleri arasında kontrol değişikliği oluşturmayacak şekilde pay devri yapılabilecek.
Aylık mahsuplaşmaya geçebilecek tesisler: 12 Mayıs 2019 tarihinden önce bağlantı anlaşmasına çağrı mektubu düzenlenen, bağlantı anlaşması imzalanan ya da kabulü tamamlanarak işletmeye alınan,
(i) ürettiği enerjinin tamamını iletim veya dağıtım sistemine vermeden kullanan ve üretimi ve tüketimi aynı ölçüm noktasında olan, veya
(ii) kurulu gücü 10 kW ve altında olacak şekilde kurulu güç sınırına tabi olarak kurulan
yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı üretim tesisleri için aylık mahsuplaşma uygulanabilir.
Bu imkandan yararlanmak için 9 Mayıs 2021 tarihinden itibaren 60 gün içinde başvuruda bulunulması gerekmektedir.
3. Yenilenebilir Enerji Kaynakları Yönetmeliği
Biyokütle tesislerinde uygulanacak fiyat: 1 Temmuz 2021 tarihinden sonra işletmeye girecek ve farklı destekleme mekanizması fiyatlarına tabi prosesler barındıran biyokütleye dayalı üretim tesislerinde üretilen enerji, kullanılan prosesler için belirlenen fiyatlardan en düşük olanına tabi olacak.
Yük atma talimatları: Sistem işletmecisi tarafından verilen acil durum ve/veya dengeleme güç piyasası yük atma talimatlarına uymayan YEKDEM katılımcısı üretim lisansı sahibi tüzel kişilere, ilgili uzlaştırma döneminde verilen talimatın yerine getirilmeyen kısmına tekabül eden üretim miktarı için ödeme yapılmaz.
Daha önce kullanılmış ana ekipman: Satın alma destekleme mekanizmasından (YEKDEM) faydalanmış üretim tesislerinde ve daha önce kabule konu edilen bir üretim tesisinde kullanılan ana ekipmanların kullanıldığı yeni üretim tesisleri için destekleme mekanizması uygulanmaz.
4. Bağlantı ve Sistem Kullanım Yönetmeliği
Yeni lisanssız üretim tesisi kategorisi için dağıtım ve iletim: Bağlantı anlaşmasındaki sözleşme gücüyle sınırlı olmak kaydıyla kurulu güç sınırına tabi olmaksızın yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı lisanssız üretim tesisi kurulabilmesine ilişkin yeni kategori tesislerden yukarıda Lisanssız Elektrik Yönetmeliği başlıklı bölümde bahsetmiştik. Bağlantı ve Sistem Kullanım Yönetmeliği Değişikliği uyarınca söz konusu tesislere ait dağıtım tesisi ve/veya iletim tesisi yatırımları ile taşınmaz temininin gerektirdiği ödemeler ve izin bedelleri üretim tesisi sahibi tarafından karşılanır.
İletim varlıkları teminatları: İletim varlıkları için yapılan yatırımlar için verilen teminatlar, sistem kullanım bedeli yoluyla yatırım tutarının ödenmesinin tamamlandığı tarihe kadar muhafaza edilecek (önceden bu süre iletim varlıklarının en son geçici kabul onay tarihinden itibaren onuncu yılın sonuna kadar olarak uygulanıyordu). Ayrıca kullanıcıya yılda en fazla iki defa olmak üzere teminatının kısmi olarak iadesini de talep etme imkanı tanındı.
Sonuç
Yönetmeliklerde getirilen değişikliklerle esas olarak 2020 yılı sonunda yapılan kanun değişiklikleri doğrultusunda ikincil mevzuat yeniden revize edilmiş ve piyasa gelişmeleri doğrultusunda ihtiyaç duyulan bazı prosedürler düzenlenmiştir.
