Yeni Gelişme
26 Haziran 2021 tarihli Resmi Gazete’de “Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği'” (“Yönetmelik“) yayımlandı ve yürürlüğe girdi. Yönetmelik ile 27 Aralık 2017 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanan Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği yürürlükten kaldırıldı. Yönetmelik’in Türkçe metnine buradan ulaşabilirsiniz.
Yönetmelik ile ambalaj atıklarının 12 Temmuz 2019 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan Sıfır Atık Yönetmeliği çerçevesinde sıfır atık yönetim sistemi dahilinde toplanarak; ambalaj atıklarının maddesel geri dönüşümüne öncelik verilmesi; bunun mümkün olmaması halinde ise enerji kaynağı olarak kullanımı; bunun mümkün olmaması halinde ise son çare olarak diğer geri kazanım işlemlerinin uygulanması amaçlanmaktadır.
Yönetmelik’te Hangi Düzenlemeler Yer Alıyor?
Yönetmelik’in 4(1)(t) Maddesi uyarınca “Piyasaya süren” mesafeli sözleşmeler ile elektronik ortam üzerinden yapılan teslimler de dâhil olmak üzere, piyasaya arz yöntemine bağlı olmaksızın, bir ürünü bu Yönetmelik kapsamındaki ambalajlar ile paketleyen/dolduran, gerçek veya tüzel kişiyi, üretici/doldurucu tarafından doğrudan piyasaya arz edilmemesi/sürülmemesi durumunda ise ambalajın üzerinde adını ve/veya ticari markasını kullanan gerçek veya tüzel kişiyi, üreticinin Türkiye dışında olması halinde, üretici tarafından yetkilendirilen temsilciyi ve/veya ithalatçıyı” ifade etmektedir.
Piyasaya sürenin Yönetmelik kapsamındaki yükümlülükleri ise Madde 10’da düzenlenmektedir. Bu kapsamda piyasaya sürenlere yönelik aşağıdaki gibi yeni yükümlülükler getirilmiştir:
- Piyasaya sürenler, genişletilmiş üretici sorumluluğu kapsamında eğitim faaliyetleri yapmak ve/veya bu faaliyetlere katkıda bulunmak ve/veya maliyetleri karşılamak dâhil olmak üzere Çevre ve Şehircilik Bakanlığı (“Bakanlık“) tarafından bu hususta belirlenecek diğer yükümlülükleri yerine getirmekle yükümlüdür.
- Piyasaya sürenler, ürünlerin ambalajlanması sırasında önceliği yeniden kullanıma uygun ambalajlara vermek, ürünün kullanım sonrası en az atık oluşturacak ve en ekonomik ambalajları tercih etmek ve işaretleme ile etiketlemeyi tercih etmek ya da gerekmesi halinde bunu yapmak ile yükümlü kılınmıştır.
- Piyasaya sürenler dahil olmak üzere tüm paydaşlar, Ambalaj Bilgi Sistemine ve depozito yönetim sistemi kapsamında yer alan ambalajlar için Türkiye Çevre Ajansı’na (“Ajans“) kayıt olmakla yükümlüdür.
- Piyasaya sürenler ilaveten 01 Ocak 2020 tarihinden sonra piyasaya sürülen ambalajlar için Geri Kazanım Katılım Payına İlişkin Yönetmelik kapsamındaki yükümlülükleri yerine getirmek ve 01 Ocak 2020 tarihinden önce piyasaya sürülmüş ambalajlara ilişkin işlemler için ise Bakanlık tarafından belirlenen usul ve esaslara uymakla yükümlüdür.
- Piyasaya sürenler, depozito yönetim sistemi kapsamında kalan ambalajları yönünden Ajans tarafından belirlenen düzenlemelere uymak, ilgili şart ve sorumlulukları yerine getirerek faaliyette bulunmakla yükümlüdür. Depozito yönetim sistemine dâhil edilmesi zorunlu tutulan ambalajlı ürünlerin piyasaya sürülebilmesi için Ajansın onayının alınması mecburi olup Ajansın onayı bulunmayan ambalajlı ürünler piyasaya sürülemez.
Genişletilmiş Üretici Sorumluluğu
Genişletilmiş üretici sorumluluğu kapsamında ambalaj üreticileri ve bunların tedarikçileri, ambalajları piyasaya sürenler ve bunlara fason üretim yapan tedarikçiler ile satış noktaları için Yönetmelik uyarınca sorumluluk paylaşımı öngörülmüştür.
Depozito Yönetim Sistemi
Yönetmelik ile yukarıda sözü geçen Depozito Yönetim Sistemi’nin kurulması düzenlenmiştir. Depozito Yönetim Sistemi, Bakanlıkça belirlenen ve belirli bir depozito bedeli alınarak piyasaya sürülen ürünlerin tüketilmesi/kullanılması sonrasında iade alınması ve depozito bedelinin geri ödenmesine dayalı bir sistem olarak tanımlanmıştır. Sistemin Ajans tarafından kurulması ve yönetilmesi öngörülmektedir. Bu doğrultuda cam, pet ve alüminyum içecek ambalaj üreticileri ve bunların tedarikçileri ile ambalajları piyasaya sürenler ve bunlara fason üretim yapan tedarikçiler ile satış noktaları 1 Ocak 2022 tarihinden itibaren sisteme kayıt olmak ve Ajans tarafından öngörülecek yükümlülükleri yerine getirmek ile yükümlü olacaktır. Uygulanacak depozito ücretinin ambalaj üzerinde yapılacak işaretleme ile gösterilmesi zorunludur. Bu kapsamda piyasaya sürülecek ürünlerin depozito ücretleri, ambalajların piyasaya arzından önce Ajans’a aktarılmalıdır.
Geçiş Hükümleri
Son olarak Yönetmelik’te bir takım geçiş hükümleri düzenlemektedir. Bu kapsamda Geçici Madde 1 uyarınca, piyasaya süren işletmeler ile mevcut yetkilendirilmiş kuruluşların yürürlükten kaldırılan Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği uyarınca düzenlenen dönüşüm/geri kazanım hedefleri Bakanlıkça ayrıca düzenlenecek usul ve esaslar doğrultusunda yerine getirilecektir.
Benzer şekilde, Geçici Madde 4 uyarınca piyasaya süren işletmelerin ambalaj atıkları konusundaki yükümlülüklerini yerine getirmek amacıyla Bakanlık’tan yetki belgesi alan kuruluşlar, yetki süreleri sona erene kadar Yönetmelik hükümleri çerçevesinde görevlerini sürdürebileceklerdir.
Sonuç
Yönetmelik, atıkların geri dönüşümü ve yeniden kullanımı konusunda geniş kapsamlı hükümler öngördüğü gibi, depozitoya ilişkin yükümlülükler yönünden de piyasaya sürenler açısından ayrıca dikkate alınmalıdır.
