Ulusal Yapay Zeka Stratejisi Yayımlandı

Yeni Gelişme

Ulusal Yapay Zeka Stratejisi (“Strateji“), On Birinci Kalkınma Planı ile Cumhurbaşkanlığı Yıllık Programları doğrultusunda Cumhurbaşkanlığı Dijital Dönüşüm Ofisi (“CBDDO“) ile Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nca hazırlanmıştır. Strateji, 2021-2025 yılları arasında Türkiye’nin yapay zeka stratejisini ve bu alandaki çalışmaları ortak zemine oturtacak tedbirleri belirlemektedir. (Strateji metnine buradan ulaşabilirsiniz.)

Strateji Neleri Kapsıyor?

Strateji’de yapay zeka alanında prensipler belirlendiği gibi, Türkiye’de yapay zeka alanında teşkilatlanma planlamaları ve gelişim hedefleri belirtilmektedir.

• Yapay zeka alanında küresel gelişmeler ve eğilimler belirtilerek yapay zeka alanında Dünya’daki gelişmeler açıklanmaktadır. Özellikle Dünya’da yapay zeka alanındaki uzman sayısı, akademik makale sayısı ve yapay zeka alanındaki işe alım endeksindeki son yıllardaki artışa dikkat çekilmektedir.
• Türkiye’deki yapay zeka ile ilgili mevcut mevzuat, kurumlar, istihdam oranları, akademik çalışmalar, yatırımlar, teknik altyapılar, sosyoekonomik uyum düzenlemeleri, uluslararası işbirlikleri ve yapısal ve işgücü dönüşümleri değerlendirilmiştir.
• Yapay zekanın gelişmesi için gerekli altyapıyı oluşturmak adına CBDDO tarafından Ulusal Veri Sözlüğü (“UVS“) oluşturmak için çalışmaların yürütüldüğü belirtilmiştir. UVS ile ulusal veri envanteri hazırlanması, kamu kurumları arasında ortak dil oluşturulması ve veri sahipliği ile sorumluluğunun belirlenmesi sağlanacaktır.
• CBDDO tarafından oluşturulacak Açık Devlet Verisi Portalı ile kamu kurum ve kuruluşlarını ürettiği verilerin, fikri mülkiyet haklarının mahremiyet ve ulusal güvenliğin korunması ilkeleri çerçevesinde kamuya açık şekilde paylaşılacağı belirtilmiştir.
• Strateji’de yapay zeka değerleri ve ilkeleri belirlenmiş, Türkiye’nin insan odaklı, güvenilir ve sorumlu yapay zeka değer ve ilkelerini benimsediği açıklanmıştır. Bu bağlamda yapay zeka (i) insan hakları, demokrasi ve hukukun üstünlüğüne saygı gösterilmesi, (ii) çevrenin ve biyolojik ekosistemin geliştirilmesi, (iii) çeşitliliğin ve kapsayıcılığın sağlanması ve (iv) barışçıl, adil ve birbirine bağlı toplumlarda yaşanması değerlerini sağlamalı ve bu değerlerin sağlanmasını kolaylaştırıcı rol oynamalıdır.
• Strateji kapsamında, yapay zeka aynı zamanda (i) ölçülülük, (ii) emniyet ve güvenlik, (iii) tarafsızlık, (iv) mahremiyet, (v) şeffaflık ve açıklanabilirlik, (vi) sorumluluk ve hesap verilebilirlik, (vii) veri egemenliği ve (viii) çok paydaşlı yönetişim ilkelerine uygun olmalıdır. Kullanılacak yapay zeka teknikleri, meşru amaçlara uygun ve yapay zeka değerlerinin ihlaline müsaade etmeyecek şekilde belirlenmelidir; mahremiyet korunmalı, gerekli denetimler yapılabilmelidir.
• Yapay zeka sistemleri için toplanan kişisel veriler yapay zeka değer ve ilkelerine uygun olarak toplanmalı, kullanılmalı, paylaşılmalı, arşivlenmeli ve silinmelidir. Sistemler kişisel verilerin gizliliğine ve korunmasına halel getirmeyecek şekilde çalışmalıdır.
• Bu doğrultuda Strateji kapsamında aşağıdaki altı stratejik öncelik belirlenmiştir:
  1. Yapay zeka uzmanları yetiştirmek ve alanda istihdamı artırmak: Yapay zeka alanında istihdam için 50.000 kişi hedef konulmuştur. Ayrıca uzman, lisansüstü mezun ve akademisyen sayısının arttırılması hedeflenmektedir.
  2. Araştırma, girişimcilik ve yenilikçiliği desteklemek: Yapay zeka AR-GE harcamalarının toplam AR-GE harcamalarının %15’i olması, girişim sayıları ve işbirliği projelerinin arttırılması hedeflenmektedir.
  3. Kaliteli veriye ve teknik altyapıya erişim imkanlarını genişletmek: Ortak hesaplama altyapılarına erişim sağlayan kurum sayısının arttırılması, kamu veri alanının genişletilmesi ve sektörel bulut platformu kurulması hedeflenmekte açık veri portalında en az 1.000 açık veri kümesi paylaşılacağı belirtilmektedir.
  4. Sosyoekonomik uyumu hızlandıracak düzenlemeleri yapmak: Sosyo-teknik araştırma projeleri yürütülmesi, yapay zeka alanında beyin göçü ve eğitim iş gücü araştırmaları yayımlanması hedeflenmektedir.
  5. Uluslararası düzeyde işbirliklerini güçlendirmek: Sınır ötesi projelere katılım sağlanması, Türkiye odaklı uluslararası rapor çalışması yürütülmesi, uluslararası yarışma ve proje çağrıları yapılması hedeflenmektedir.
  6. Yapısal ve işgücü dönüşümünü hızlandırmak: Kamuda yapay zeka alanında istihdamın arttırılması, kamu yapay zeka projeleri geliştirilmesi, eğitim ve farkındalık çalışmaları gerçekleştirilmesi hedeflenmektedir.

Bunların yanı sıra, Strateji kapsamında farklı yönetişim mekanizmaları öngörülmektedir. Bu doğrultuda, Ulusal Yapay Zeka Stratejisi Yönlendirme Kurulu (“Kurul“) oluşturulacağı belirtilmiştir. Kurul’a önerilerde bulunmak üzere ise özel sektör, akademi ve sosyal toplum kuruluşları temsilcilerinden oluşan Yapay Zeka Ekosistemi Danışma Grubu oluşturulması planlanmaktadır. İlaveten, Kamu Yapay Zeka Ekosistemi ile Sektörel Birlikte Geliştirme Laboratuvarları kurularak bu mekanizmaların çalışmalarının hazırlanacak olan Yapay Zeka Proje Yönetim Rehberi ve Olgunluk Modeli ile desteklenmesi hedeflenmektedir.

Sonuç

Yapay zeka, son zamanlarda küresel ölçekte yasal ve organizasyonel gelişmelere konu olan bir alandır. Birçok yargı alanı, yapay zeka stratejileri belirleyerek bunların uygulanması için adımlar atmıştır. 2021-2025 Stratejisinin Türkiye’de ileride bu alanda yapılabilecek düzenlemeler açısından takip edilmesi önem arz edecektir.