Yeni Gelişme
Hukuk yargılamalarında ses ve görüntü nakledilmesi yoluyla duruşma imkânını veren e-Duruşma sisteminin (“e-Duruşma“) uygulama alanının genişletilmesi ve yaygınlaştırılması uzun süredir gündemdeydi. Özellikle COVID-19 salgınının ortaya çıkması ile birlikte e-Duruşma sisteminin yaygınlaştırılması ve daha fazla mahkemeye çevrimiçi erişim sağlanması için önemli adımlar atılmış ve aynı doğrultuda, Adalet Bakanlığı’nca 15 Eylül 2020 tarihinde e-Duruşma sisteminin pilot uygulamaları başlatılmıştı. e-Duruşma sistemi 9 Kasım 2021 tarihi itibariyle tüm illerimizde uygulanmaya başlandı ve 1400 hukuk mahkemesine çevrimiçi erişim sağlandı.
e-Duruşmanın Usul ve Esasları
e-Duruşmalar ve usul işlemlerinin yapılmasına ilişkin hususlar 31527 sayılı Hukuk Muhakemelerinde Ses ve Görüntü Nakledilmesi Yoluyla Duruşma İcrası Hakkında Yönetmelik (“Yönetmelik“) kapsamında düzenlenmektedir.
Yönetmelik’e göre, taraflardan birinin talebi üzerine, mahkeme, talep eden tarafın veya vekilinin, Yönetmelik’te belirlenen yerden duruşmaya e-Duruşma Sistemi yoluyla katılmalarına ve usul işlemleri yapabilmelerine karar verebilmektedir. Aynı şekilde, taraflardan birinin talebi üzerine mahkeme, tanığın, bilirkişinin veya uzmanın e-Duruşma aracılığıyla dinlenmesine de hükmedebilmektedir.
Bu doğrultuda Yönetmelik uyarınca; taraf talebi üzerine e-Duruşma yapılması için talepte bulunanın talebini gerekçesi ile birlikte ve duruşma gününden en az iki iş günü önce UYAP avukat veya vatandaş portal üzerinden mahkemeye sunması gerekmektedir. e-Duruşma talebini değerlendiren hakim, duruşma gününden en az bir iş günü önce talep hakkında karar vermelidir ve bu karar kesindir. Buna ek olarak, mahkeme tanığın, bilirkişinin veya uzmanın e-Duruşma Sistemi yoluyla dinlenmesine veya tarafların serbestçe tasarruf edemeyecekleri dava ve işlerde ilgililerin, e-Duruşma Sistemi yoluyla dinlenmesine re’sen karar verebilmektedir.
e-Duruşma’nın icrası özetle aşağıdaki hususlar çerçevesinde gerçekleşmektedir:
- Birden fazla vekil ile takip edilen dosyalarda e-Duruşmaya ancak talepte bulunan ve talebi kabul edilen vekiller katılabilir.
- e-Duruşma’da da zabıt katibi aracılığıyla tutanak tutulur.
- e-Duruşma Sistemi yoluyla beyanda bulunan tarafın, vekilin veya ilgililerin imzası, UYAP’a entegre olmuş güvenli elektronik imza ile alınabilir.
- e-Duruşma sırasında bilgi, belge ve deliller UYAP üzerinden anında iletilebilir.
- e-Duruşma esnasında bir kesinti yaşanması veya ses ve görüntü naklinin aynı anda sağlanamaması durumunda e-Duruşma yeniden açılır. Aksaklık devam ederse, e-Duruşma gerekçesi belirtilerek sonlandırılır ve bu husus tutanağa geçirilir.
- e-Duruşma’nın taraf veya vekilinin kusuru olmaksızın teknik sebeplerden dolayı yapılamaması halinde ilgili taraf ve vekili yönünden Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun “Tarafların Duruşmaya Gelmemesi, Sonuçları ve Davanın Açılmamış Sayılması” başlıklı 150. maddesi uygulanmaz.
Sonuç
e-Duruşma sisteminin uygulama alanının genişletilmesi ile birlikte başta avukatlar olmak üzere tüm tarafların yargılamanın herhangi bir işlemine uzaktan katılması, böylece zaman ve emek tasarrufu sağlanması, özellikle Covid-19 pandemisi sürecinde seyahat ve fiziki temasın azaltılması mümkün oldu. Bu kapsamda e-Duruşma sisteminin hukuk yargılamalarına yeni ve modern bir soluk getireceği kanaatindeyiz.
