Hazine ve Maliye Bakanlığı (“Bakanlık”), finans piyasalarında yeşil, sosyal ve sürdürülebilir işlemlerin standartlarının belirlenmesi için Sürdürülebilir Finansman Çerçeve Dokümanı’nı (“Çerçeve Doküman“) 12 Kasım 2021 tarihinde internet sitesinde yayımladı.
Çerçeve Doküman Ne Anlama Geliyor?
Çerçeve Doküman, sürdürülebilir finansman araçlarının (tüm yeşil, sosyal veya sürdürülebilir tahvil, sukuk, kredi ve borçlanma araçları dahil olmak üzere) standartlarını ve uygun yeşil ve sosyal projeleri düzenliyor.
Çerçeve Doküman Uluslararası Sermaye Piyasaları Birliği (International Capital Markets Association) ve Kredi Piyasaları Birliği’nin (Loan Markets Association) yeşil ve sürdürülebilir finansman araçlarına ilişkin rehber ve ilkelerine uygun olarak ING ve Standard Chartered Bank’in yönlendirmeleri doğrultusunda hazırlandı. Bakanlık, aynı zamanda, bir uluslararası değerlendirme şirketinin (Sustainalytics) İkinci Taraf Görüşü’nü (Second-Party Opinion) de Çerçeve Doküman ile birlikte sitesinde yayımladı. Söz konusu görüş çerçeve dokümanın güvenilir, etkili ve Uluslararası Sermaye Piyasaları Birliği’nin ilkeleri ile uyumlu olduğunu teyit ediyor.
12 Kasım 2021 tarihi itibarıyla Çerçeve Doküman, Türkiye Cumhuriyeti tarafından ihraç edilen herhangi bir sürdürülebilir finansman aracı için geçerli olacak ve Çerçeve Doküman’da yer alan standartlar, bu sürdürülebilir finansman araçlarının itfa tarihine kadar uygulanacak.
Çerçeve Doküman’da Düzenlenen Finansman Araçları
Çerçeve dokümanda üç tür finansman aracı düzenleniyor:
- Yeşil Finansman Araçları: İhraçtan elde edilecek net gelirin uygun yeşil proje kategorilerine giren ve uygun şartlara sahip harcamaları finanse (veya yeniden finanse) etmek için kullanılacağı araçlar.
- Sosyal Finansman Araçları: İhraçtan elde edilecek net gelirin uygun sosyal proje kategorilerine giren ve uygun şartlara sahip harcamaları finanse (veya yeniden finanse) etmek için kullanılacağı araçlar.
- Sürdürülebilir Finansman Araçları: İhraçtan elde edilecek net gelirin hem uygun yeşil proje hem de uygun sosyal proje kategorilerine giren ve uygun şartlara sahip harcamaları finanse (veya yeniden finanse) etmek için kullanılacağı araçlar.
Uygun Yeşil ve Sosyal Projeler
Çerçeve Doküman, yeşil ve sosyal projelerin uygunluk kriterlerini belirlerken, projeleri Birleşmiş Milletler Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları’na paralel şekilde kategorilere ayıran bir yol izliyor.
Çerçeve Doküman kapsamındaki birtakım uygun yeşil proje kategori örnekleri:
- yenilenebilir enerji,
- enerji verimliliği,
- sürdürülebilir su ve atık su yönetimi,
- kirliliğin önlenmesi ve kontrolü,
- temiz ulaşım,
- döngüsel ekonomiye uygun ürünler ve üretim teknolojileri, ve
- yeşil inşaat projeleri.
Çerçeve Doküman kapsamındaki birtakım uygun sosyal proje kategori örnekleri:
- temel hizmetlere erişim (sağlık, acil durum yardım ve eğitim alanları),
- sosyoekonomik ilerleme ve güçlendirme,
- uygun fiyatlı temel altyapı hizmetleri ve konut projeleri.
Çerçeve Doküman uygun yeşil ve sosyal projelerden muaf tutulacak faaliyetleri (örneğin, petrokimya ürünlerinin üretimi, nükleer enerji üretimi) de ayrıca sıralıyor.
Çerçeve Doküman’ın Temel Bileşenleri
Çerçeve Doküman, sürdürülebilir finansman araçlarına ilişkin dört temel bileşen öngörüyor:
(a) Gelirlerin Kullanımı
Sürdürülebilir finansman araçlarının ihracından elde edilen tutarın, tamamı veya bir kısmının, aşağıda açıklanan kriterleri sağlayan uygun yeşil projeler ve uygun sosyal projeleri finanse etmek üzere kullanılması gerekiyor.
Ek olarak, uygun projeler en çok ihraçtan önceki üç yılda başlatılmış olabilecek.
(b) Proje Değerlendirme ve Seçme Süreci
Bakanlık, Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı ve çeşitli bakanlıkların (örn. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, Ticaret Bakanlığı) da yer aldığı çalışma grubuyla birlikte potansiyel yeşil, sosyal ve sürdürülebilir projeleri Çerçeve Doküman’da yer alan uygunluk kriterleri bakımından gözden geçirecek ve bunların uygun olup olmadığına karar verecek.
Bakanlık tarafından uygun bulunan projeler, Çerçeve Doküman uyarınca ihraç edilecek sürdürülebilir finansman araçlarının gelirlerine erişime sahip olacak.
Bakanlık, sürdürülebilir finansman araçlarından elde edilen net gelirin hepsinin uygun yeşil ve sosyal projelerin finansmanı (veya yeniden finansmanı) için kullanıldığı tespit edilene kadar bu projeleri izlemeye devam edecek.
(c) Gelirlerin Yönetimi
Sürdürülebilir finansman araçlarının ihracından elde edilen net gelir, Bakanlık’ın Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’ndaki hesabına aktarılacak ve bu gelirlerin takibi, aynı zamanda, çalışma grubu bünyesindeki ilgili bakanlıklar tarafından yapılacak.
(d) Kamuyu Aydınlatma
Bakanlık, sürdürülebilir finansman araçlarının ihracından sonraki ilk yıldan başlayarak net gelirin tamamının uygun yeşil veya sosyal projeler için harcandığı ana kadar net gelirlerin sürdürülebilir projelere tahsisine ilişkin yıllık bazda raporlar hazırlayacak. Aynı zamanda, Bakanlık, bu projelerle ilgili herhangi bir önemli gelişme olması halinde gerekli açıklamaları da yapacak.
Ayrıca, bu raporlarda sürdürülebilir finansman araçlarının sağladıkları çevresel ve sosyal katkılara da yıllık bazda yer verilecek.
Bakanlık, yukarıdaki raporları yatırımcılar için kendi internet sitesinde de yayımlayacak.
Sonuç
Son bir yılda sürdürebilirlik konusunda ciddi mevzuat adımları atıldı. En son, Sermaye Piyasası Kurulu 9 Kasım 2021 tarihli Hukuk Bültenimizde değindiğimiz Yeşil Borçlanma Aracı ve Yeşil Kira Sertifikası Rehberi Taslağı’nı hazırlamıştı.
Bakanlık sürdürülebilirlik konusunda atılan adımları yayımladığı Çerçeve Doküman’la takip ederek, Türkiye’nin uluslararası finans piyasalarındaki etkinliğini arttırmayı hedefliyor. Çerçeve Doküman sayesinde Türkiye’nin sürdürülebilirliğe dönüşümü hızlanırken bu alandaki uluslararası finansman olanaklarına erişiminin de önü açılıyor.
