Yeni Gelişme
2015 yılında kurulmuş olan Türkiye Barolar Birliği (“TBB”) Tahkim Merkezi’nin (“Merkez“), Tahkim Kuralları (“Kurallar“)[3] ve Masraf ve Ücretler Tarifesi (“Tarife”)[4], 19 Şubat 2022 tarihli yönetim kurulu toplantısında alınan karar ile yürürlüğe girmiştir. Daha önce 2020 tarihli TBB Yönergesi (“Yönerge”) kapsamında düzenlenen tahkim kuralları ve tarifenin ayrı birer belge olarak düzenlenmesi suretiyle ve ayrıca Kurallar kapsamında getirilen yeniliklerle TBB, gerek Türkiye’de sıklıkla tercih edilen diğer tahkim kurumlarına gerekse dünyadaki tahkim uygulaması standartlarına uygun Kurallar’ı yürürlüğe koymuştur.
Kurallar ile Getirilen Değişiklikler ve Önemli Düzenlemeler
Kurallar ile getirilen en önemli değişiklik madde 2 uyarınca artık Merkez’in yalnızca avukat ile müvekkil arasındaki hukuki ilişkilerden doğan uyuşmazlıkların çözümü için değil, milli ve milletlerarası nitelikteki her türlü uyuşmazlığın çözümü için hizmet verecek olmasıdır. Nitekim bu değişiklik ile Merkez, yalnız avukatlık sözleşmesinden ve avukat müvekkil ilişkilerinden doğan uyuşmazlıklarla sınırlı bir alandan çıkarak Türkiye’deki diğer tahkim kurumları arasında kendisine yer edinmek adına ciddi bir adım atmıştır. Bu önemli değişikliğin doğal bir sonucu olarak Kurallar her türlü ticari uyuşmazlığın çözümüne hizmet edebilecek şekilde değiştirilmiş ve modernize edilmiştir.
Kurallar, Yönerge’de yer alan düzenlemelerin revize edilmesi ve yeni hükümlerin eklenmesi suretiyle önde gelen tahkim kurumlarının kurallarıyla paralel hale getirilmiş ve aşağıda yer alan önemli hükümlerden anlaşılacağı üzere hızlı, etkili ve esnek bir yargılama sağlamak adına düzenlenmiştir:
- Kurallar’ın 2. maddesine göre taraflar, imzaladıkları sulh belgelerinin, 1136 sayılı Avukatlık Kanunu madde 35/A uyarınca hazırlanan uzlaşma tutanaklarının ve arabuluculuk uzlaşma belgelerinin hakem kararı olarak tespit edilmesi için Merkez’e başvurabilecektir. Bu, söz konusu belgelere icra kabiliyeti anlamında sağlayacağı kolaylık açısından yenilikçi bir düzenleme olarak karşımıza çıkmaktadır.
- Kurallar’ın 6. maddesine göre, tahkim yargılaması, Yönerge’deki düzenlemeden farklı olarak, tahkim talebi ile değil dava dilekçesi ile başlatılacaktır ve madde 7 uyarınca dava dilekçesinin tebliğinden itibaren iki hafta içerisinde davalı cevap dilekçesini sunacaktır. Dava dilekçesi ve cevap dilekçesinin içeriği bakımından dikkat çekici yenilik dilekçelerin Merkez tarafından yayınlanan kişisel verilere ilişkin onay formunu da içermesi gerekliliğidir.
- Kurallar’ın 11. maddesi uyarınca hakemler görevlerini kabul ettikleri esnada ve yargılama sona erinceye dek tarafsız ve bağımsız olmalıdır. Bu düzenleme Yönerge ile paralel olmakla beraber Kurallar ile getirilen yenilik hakemlerin görevlerini kabul etmelerini takip eden üç gün içerisinde tarafsızlık ve bağımsızlık beyanını imzalaması gerekliliğidir.
- Kurallar’ın 12. maddesine göre, taraflarca aksi yönde bir anlaşma yapılmadıkça uyuşmazlıklar tek hakem ile çözümlenecektir. Bununla birlikte tarafların birden fazla sayıda hakem seçmesine imkan tanınmış, ancak bu durumda hakem sayısının tek sayı olacağı düzenlenmiştir.
- Yönerge uyarınca tarafların hakemleri Merkez hakem listesinden seçmesi gerekirken Kurallar uyarınca bu zorunluluk ve seçilecek hakemlere ilişkin kriterler ortadan kaldırılmıştır. Buna paralel olarak hakemlerin reddi ve değiştirilmesine yönelik modern tahkim kurumlarının kurallarıyla uyumlu düzenlemelere yer verilmiştir.
- Yönerge’de cevaba cevap ve ikinci cevap dilekçelerine ilişkin düzenlemelere yer verilmişken, Kurallar’da bu dilekçelere ilişkin özel bir düzenleme yapılmamıştır. Bununla birlikte, madde 22’de hakem veya hakem heyetinin usuli zaman çizelgesi hazırlamak suretiyle uygun gördüğü usuli işlemlerin tarihlerini belirleyeceği düzenlenmiştir. Bu doğrultuda, hakem veya hakem heyeti uyuşmazlığın özelliklerine göre ikinci dilekçelerin sunulup sunulmayacağına karar verecektir.
- Kurallar’ın 16. maddesi uyarınca hakem veya hakem heyetinin uyuşmazlığın özelliklerini ve miktarını dikkate alarak yargılamayı en hızlı ve en az masraflı olacak şekilde yürütmeyi sağlamak için gerekli kararları alabileceği düzenlenmiştir.
- Kurallar birden çok sözleşme olması ve davaların birleştirilmesi gibi özellikli kurumları düzenlemek suretiyle özellikle Milletlerarası Ticaret Odası Tahkim Kuralları ve Londra Uluslararası Tahkim Mahkemesi Tahkim Kuralları ile uyumlu olacak düzenlemelere yer vermiştir.
- Kurallar’ın 17. maddesine göre tahkim yargılaması kural olarak gizli yürütülecektir. Daha öncesinde Yönerge uyarınca da yargılama gizli yürütülmekteydi, bununla beraber hakem kararlarının Merkez tarafından yayınlanabileceği düzenlenmekteydi. Ancak Kurallar ile beraber hakem kararlarının yayınlanmasına ilişkin bir düzenleme kaldırılmıştır.
- Kurallar’ın 18. maddesine göre taraflarca aksi kararlaştırılmadıkça tahkim yerinin Ankara olacağı düzenlenmiştir, nitekim Yönerge’de buna ilişkin bir düzenleme yer almadığından bu da yeni ve pratik kolaylık sağlayan bir düzenleme olarak karşımıza çıkmaktadır.
- Kurallar ile getirilen ve önde gelen tahkim kurumlarının kurallarıyla paralelliği ortaya koyan bir diğer düzenleme görev belgesine ilişkindir. Madde 21 uyarınca hakem veya hakem heyeti, dava ve cevap dilekçeleri verildikten sonra, Merkez Sekretarya’sına tarafsızlık ve bağımsızlık beyanı sunulmasından itibaren bir hafta içerisinde bir görev belgesi hazırlar.
- Kurallar’a ilişkin en dikkat çekici özelliklerden biri de özellikle COVID-19 salgını ile değişen tahkim uygulamasına uyum sağlamak adına, 25. madde ile çevrimiçi duruşmaların yapılmasına imkan tanınmış olmasıdır. Nitekim Yönerge’de kural dosya üzerinden karar verilmesi iken Kurallar uyarınca uyuşmazlık miktarının 100.000 TL’yi aştığı uyuşmazlıklarda duruşma yapılması zorunlu hale getirilmiştir. Bu bağlamda, duruşmaların çevrimiçi olarak da yapılabilecek olması, yargılama sürecine hız ve esneklik kazandıracaktır.
- Kurallar’ın 28. maddesinde tahkim süresinin, tıpkı Yönerge’de düzenlendiği gibi, üç ay olacağı belirtilmiştir. Buna göre, görev belgesinin onaylandığının Merkez Sekretarya’sı tarafından hakem veya hakem heyetine bildirilmesinden itibaren üç ay içinde hakem veya hakem heyeti, nihai kararı vermek durumundadır. Bu sürenin tarafların anlaşması üzerine veya anlaşamadıkları takdirde hakem veya hakem heyetinin talebi üzerine ya da gerekli görülen hallerde re’sen Merkez Divan’ı tarafından uzatılabileceği öngörülmüştür.
- Son olarak belirtmek gerekir ki, Kurallar’da yer alan ve özellikle Yönerge düzenlemelerine göre oldukça farklı olan usuli zaman çizelgesi, görev belgesi ve duruşma yapma zorunluluğuna ilişkin hükümler, Merkez Divanı tarafından gerekli görülmedikçe halihazırda hakem veya hakem heyetine tevdi edilmiş tahkim yargılamalarına uygulanmayacaktır.
Sonuç
TBB tarafından yayınlanan Kurallar ile, ülkemizde bir tahkim kurumu daha uluslararası tahkim uygulamasına uygun standartları haiz tahkim kurallarına sahip olmuştur. Bu sayede uyuşmazlıkların çözümünde Merkez yeni bir alternatif tahkim kurumu olarak ortaya çıkmış ve üç aylık tahkim süresiyle uyuşmazlıkların kısa bir süre içerisinde çözümlemesine imkân tanımayı vaat etmiştir. Bu Kurallar’ın Türkiye’deki tahkim uygulamasında nasıl bir yer edineceği ilerleyen süreçte görülecektir.
[3] Kurallar’a buradan ulaşabilirsiniz.
