Yeni Gelişme
Dubai Uluslararası Tahkim Merkezi (“DIAC”) 2022 Tahkim Kuralları (“Kurallar”)[1], 25 Şubat 2022 tarihinde DIAC Yönetim Kurulu tarafından yayımlanmıştır. 21 Mart 2022’de yürürlüğe girecek olan Kurallar, kural olarak, bu tarihten itibaren DIAC nezdinde başlatılacak olan tahkim yargılamalarına uygulanacaktır. Kurallar, 2007 tarihli DIAC Tahkim Kuralları’nı önemli ölçüde modern hale getirmiştir. Kurallar aynı zamanda DIAC’ın küresel bir tahkim kurumu olarak öncü konumunu güçlendirmeyi ve Dubai’yi tahkim alanında öne çıkan bir küresel merkez haline getirmeyi amaçlamaktadır. Bu amaç DIAC Yönetim Kurulu’nun başkanı Dr. Tariq Humaid Al Tayer tarafından şu şekilde vurgulanmıştır:
“Önümüzdeki yıllardaki önceliğimiz, Dubai’de iş yapma kolaylığını artırmak üzere tahkim uygulamalarını ve standartlarını geliştirerek DIAC’ın yerel, bölgesel ve küresel uyuşmazlıkları çözmek için lider bir merkez olarak pozisyonunu güçlendirmektir. Kurallardaki bu değişiklikler, Dubai’nin küresel bir tahkim merkezi olma pozisyonunu güçlendirme yönünde atılmış büyük bir adımdır.”
Kurallar’ın yayımlanmasının yanında, DIAC nezdinde görülen davaların ve alternatif uyuşmazlık çözüm hizmetlerinin gözetilip denetlenmesi hizmetlerini yürütmekte olan DIAC İdari Komitesi’nin yerini almak üzere DIAC Tahkim Divanı (“Divan”) atanmıştır.
Kurallar ile Getirilen Değişiklikler ve Önemli Düzenlemeler
Kurallar verimliliği artırmaya yönelik önemli değişiklikler getirmekte ve çevrimiçi duruşmalar gibi çağdaş uygulamaların yansıması olan hükümler içermektedir. Bu itibarla Kurallar, esnek ve etkin bir yargılama sunarak önde gelen tahkim merkezlerinin standartlarına erişmektedir. DIAC’ın, Kurallar’la ilgili basın açıklamasında da altını çizdiği önemli bazı değişikler şunlardır:[2]
Tahkim yargılamasının başlatılması
- Madde 4.3 ve 5.3 uyarınca artık tahkim talebi ve tahkim talebine cevabın e-posta veya DIAC tarafından kullanılan bir elektronik dava yönetim sistemi aracılığıyla sunulması mümkündür. Bu yenilikçi yaklaşım tahkimin sürdürülebilirliği için oldukça önemli olmanın yanında özellikle COVID-19 salgını sonrası değişen tahkim dünyasına uyumlu hale gelmek için de önemli bir adımdır.
- Madde 5.7 uyarınca davalıya tahkim talebine cevabını sunması için verilebilecek en uzun ek süre 14 günden 10 güne indirilmiştir. Bu değişiklik daha hızlı bir yargılamayı vaat etmektedir.
- Madde 6.5 tarafların bir hakemi belirlemesi ya da atanmasına ilişkin karara katılmasının bu tarafın daha sonra hakem heyetinin yetkisine itiraz etmesini engellemeyeceğini açıkça düzenlemektedir.
- Madde 7.5 bir tarafın, diğer tarafı, hakem heyetini ve DIAC’ı bilgilendirmek ve hakem heyetinin onayını almak suretiyle vekilleri değiştirebileceğini veya yeni bir vekil atayabileceğini öngörmektedir. Hakem heyeti kararını verirken, diğer unsurların yanı sıra, herhangi bir çıkar çatışmasının olup olmadığı ile yargılamanın zaman ve maliyet etkinliği açısından etkilerini de dikkate alacaktır.
Birden fazla sözleşme, davaların birleştirilmesi ve davaya katılma
- Birden fazla sözleşme, davaların birleştirilmesi ve davaya katılma Kurallar ile getirilmiş tamamen yeni konseptlerdir. Madde 8 uyarınca taraflar, birden fazla tahkim anlaşmasından kaynaklanan veya birden fazla tahkim anlaşması ile ilişkili birden fazla uyuşmazlık için, tarafların aynı olması, tahkim anlaşmalarının uyumlu olması ve uyuşmazlıkların aynı hukuki ilişkiden kaynaklanması, veya dayanak sözleşmenin bir esas sözleşme ve yan sözleşmelerden oluşuyor olması, veya uyuşmazlığın aynı işlem veya ilişkili işlemler serisinden kaynaklanması durumunda, tek bir tahkim yargılaması başlatabilirler. Bunun yanı sıra, birden fazla tahkim yargılaması taraflardan birinin talebi üzerine diğer tüm tarafların da yorumu alınarak birleştirilebilir. Eğer taraflar tahkim anlaşmasında açıkça bu seçeneği dışlamışsa davaların birleştirilmesi mümkün olmayacaktır.
- Madde 9 uyarınca, bir tarafın – tahkime taraf olsun ya da olmasın – başvurusu üzerine ve ilgili tüm tarafların görüşü alındıktan sonra, katılan taraf da dahil olmak üzere tüm tarafların katılmaya ilişkin yazılı onayı veya katılacak tarafın tahkim anlaşmasına taraf olduğuna ilişkin bir öngörünün mevcut olması şartıyla yeni bir taraf tahkim yargılamasına davacı veya davalı olarak katılabilir.
Hakem heyeti
- Madde 10 uyarınca eğer taraflar farklı milliyetlere mensupsa, tek hakem veya başhakem taraflar yazılı olarak mutabık kalmadıkça veya Divan karar vermedikçe taraflardan herhangi biriyle aynı milliyete mensup olamaz. Kuralların önceki versiyonu da benzer bir hükmü haiz olmakla beraber yeni Kurallar, öncekilerden farklı olarak bu konuda Divan’a yetki vermektedir.
- Madde 13 yine önemli bir değişiklikle hakem ataması için bir alternatif yöntem sunmaktadır. Bu doğrultuda, taraflar hangi hakemin/hakemlerin ataması konusunda anlaşamazlar ve atama için farklı bir prosedür de öngörmemişlerse, taraflar alternatif atama yöntemi üzerinde anlaştıklarını DIAC’a bildirebilirler. Böyle bir durumda, DIAC taraflara en az üç uygun hakem adayı sunacaktır ve tarafları bu listeye aday eklemeye davet edecektir. Her iki tarafça üzerinde anlaşılan veya önerilen adaylar daha sonra atamayı kabul etmeye davet edilecektir.
Yargılama
- Madde 20.1 uyarınca tarafların tahkim yeri konusunda anlaşmamış olması fakat tahkim için bir yargılama yerine karar vermiş olması durumunda bu yargılama yeri tahkim yeri olarak kabul edilecektir. Ancak tarafların hem tahkim yerini hem de yargılama yerini belirlemediği durumlarda, Dubai Uluslararası Finans Merkezi[3] tahkim yeri sayılacaktır. Oysaki Kurallar’ın önceki versiyonunda tahkim yeri olarak Dubai’nin kabul edilmesi öngörülmüştür.
- Madde 20.2, 23.2, 26 ve 27.6 uyarınca hakem heyeti duruşmaları ve toplantıları çevrimiçi olarak yürütmeye karar verebilecektir. Bu tahkim uygulamasında özellikle COVID-19 salgını sonrası ortaya çıkan güncel gelişmelere yönelik önemli bir uyarlamadır.
- Madde 22 uluslararası alanda sıklıkla tercih edilen tahkim kurumlarının kurallarıyla paralel olarak getirilmiş olan üçüncü kişi finansmanına ilişkin önemli bir düzenlemedir. Bu doğrultuda, herhangi bir üçüncü kişi finansmanı söz konusuysa bu, hakem heyetinin teşekkülünden önce taraflara ve DIAC’a derhal ifşa edilmelidir. Taraflar, bir çıkar çatışması riskinin olması durumunda hakem heyetinin teşekkülünden sonra üçüncü kişi finansmanına ilişkin sözleşme yapamazlar. Eğer yaparlarsa, bunu ifşa etmeleri gerekir. Bu değişiklik bir yandan tarafların ekonomik çıkarlarını korurken diğer yandan şeffaflığı sağlamaktadır.
Karar ve yargılama giderleri
- Madde 34 uyarınca hakem heyeti kararı elektronik ortamda imzalayabilir. Ayrıca, Madde 38 uyarınca tahkim yargılaması kural olarak gizlilik içinde yürütülse de, Madde 34.8 kapsamında, kararın, tarafların rızası ile yayımlanabileceği düzenlenmiştir.
- Madde 36, yargılama giderlerinin kapsamına açıklık getiren bir değişikliktir. Buna göre; kayıt ücretleri, DIAC’ın idari ücretleri, hakem heyetinin, bilirkişi ve uzmanların ve taraf vekillerinin ücretleri ve masrafları ile hakem heyeti tarafından değerlendirilip belirlenecek diğer taraf masraflarının tamamı yargılama giderlerine dahildir.
Seri tahkim
- Madde 32, DIAC tahkimi kapsamında seri yargılama usulünü getirmektedir. Seri tahkim kuralları ancak tarafların yazılı olarak anlaşması durumunda, veya Divan’ın istisnai bir aciliyet veya benzeri bir durumun varlığına nazaran karar vermesi durumunda, ya da tarafların aksini kararlaştırmaması halinde uyuşmazlığın, varsa karşı dava ile beraber, toplam değerinin (faiz ve vekalet ücretleri hariç) 1 milyon Birleşik Arap Emirlikleri Dirhemi’ne eşit veya daha az olması durumunda uygulanacaktır.[4] Seri tahkimde uyuşmazlığı tek hakem karara bağlayacaktır. Ayrıca, nihai kararın verilmesi için süre, Divan’ın uzatmaması halinde, normal yargılamada altı ay iken seri yargılama usulünde dosyanın hakem heyetine tevdiinden itibaren üç aydır.
Acil durum hakemi
- Ek II (İstisnai Usuller) Madde 2 uyarınca, hakem heyetinin teşekkülünden önce ve tahkim talebinin sunulmasıyla aynı anda veya onu takiben, eğer acil bir geçici hukuki koruma tedbiri ihtiyacı varsa, taraflar DIAC’a bir acil geçici hukuki koruma tedbiri başvurusunda bulunabilirler. Acil durum hakemi bu durumda kararını mümkün olan en kısa sürede verecektir. Kurallardaki bu önemli değişiklik tarafların makul bir zaman dilimi içinde geçici hukuki korumaya erişebilmelerini sağlamaktadır.
Arabuluculuk
- Kurallar taraflara ayrıca bir dostane uyuşmazlık çözüm yöntemi de sağlamaktadır. Ek II (İstisnai Usuller) Madde 3 uyarınca, Kurallar kapsamında arabuluculuğa başvurmak isteyen taraflar DIAC’a bir arabuluculuk başvurusu yapacaklardır. Eğer karşı taraf arabuluculuk sürecine katılmayı kabul ederse, süreç başlayacaktır. Arabuluculuk süreci DIAC’ın dosyayı arabulucuya sevk etmesinden itibaren, eğer süre taraflarca uzatılmazsa, iki ay içinde sonuçlandırılacaktır. Eğer taraflar anlaşırsa, bir sulh sözleşmesi imzalanacaktır. Eğer arabuluculuk başarıyla sonuçlanmazsa, arabuluculuk süreci arabulucu tarafından uyuşmazlığın esasına halel gelmeksizin sonlandırılacaktır.
Sonuç
Kurallar uluslararası tahkim uygulamasındaki güncel gelişmeleri yansıtan yeni hükümler içermektedir ve bu doğrultuda artık Milletlerarası Ticaret Odası ve Londra Uluslararası Tahkim Mahkemesi gibi uluslararası alanda sıklıkla tercih edilen tahkim merkezlerinin kuralları ile uyumlu hale gelmiştir. Bu değişiklikler ile DIAC tahkim uygulamasını modern hale getirmeyi ve hem küresel olarak hem de Orta Doğu bölgesindeki uyuşmazlıklar bakımından öne çıkan bir tahkim kurumu olarak konumunu ilerletmeyi amaçlamaktadır.
[1] Kuralların İngilizce versiyonuna buradan erişebilirsiniz.
[2] Basın açıklamasına buradan erişebilirsiniz.
[3] Dubai Uluslararası Finans Merkezi, 2002 yılında 2022 tarihli ve 3 sayılı Kanun ile kurulmuş Dubai’ye bağlı münhasır ekonomik bölgedir ve kendi hukuk sistemine sahiptir.
[4] Bu hukuk bülteninin yayınlandığı tarih itibarıyla 1 milyon Birleşik Arap Emirlikleri Dirhemi 272.294 Amerikan Doları ve 250.040 Avro’ya denk gelmektedir.
