Son gelişme
Anayasa Mahkemesi’nin 2019/1450 başvuru numaralı ve 22 Şubat 2022 tarihli kararı, 5 Nisan 2022 tarihli ve 31800 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır. Karar ile fazla çalışma ücretinin mülkiyet hakkıyla ilişkisi değerlendirilmiş ve bu konuda bir içtihat oluşturulmuştur.
Karar ne diyor?
Başvuruya konu uyuşmazlıkta, çalışanın yasal sınırları içerisinde fazla çalışmayı kabul ettiği ve fazla çalışmalara ilişkin ücretin çalışanın asıl ücretin içerisinde olduğu iş sözleşmesinde kararlaştırılmıştır. Çalışan, iş sözleşmesi sona erdikten sonra, hiç ödenmeyen fazla çalışma ücreti alacağı ile birlikte bir kısım alacaklarının ödenmesini işvereninden talep etmiştir. İlk derece mahkemesi, fazla çalışmaya ilişkin taleplerin kısmen kabulüne karar vermiştir. Bölge Adliye Mahkemesi ise, fazla çalışmaya ilişkin rızanın her yıl alınmasının gerekip gerekmediğinin değerlendirilmesi gerektiğini belirterek, uygulamanın mevzuatın değiştirildiği 25 Ağustos 2017 tarihine kadar her yıl rıza alınması yönünde olduğunu ifade etmiştir. Bu nedenle Bölge Adliye Mahkemesi, çalışanların rıza geri almadıkça fazla çalışmaya rızalarının bulunduğunu, bu kapsamda fazla çalışma ücretinin asıl ücrete birlikte ödendiğinin kabul edileceğini, çalışanın ayrıca bir fazla çalışma ücretine hak kazanamayacağını belirtmiştir. Çalışan, fazla çalışma ücretinin ödenmediği ve bu nedenle mülkiyet hakkının ihlal edildiğini ileri sürmüştür.
Anayasa Mahkemesi’nin kararına göre:
- Fazla çalışmaya rıza verilmesi fazla çalışma ücretinden feragat edildiği anlamına gelmemektedir.
- Fazla çalışma ücretinin, asıl ücrete dâhil olacak şekilde kararlaştırılması hukuka uygundur. Fazla çalışma ücretinden feragat edilmesi mülkiyet hakkını ihlal etmez.
- Fazla çalışma ücreti talep edilmeksizin fazla çalışmaya rıza gösterilse dahi, emredici hükümlere aykırı olarak gerçekleştirilen fazla çalışma bu rıza kapsamında kabul edilemez.
- 25 Ağustos 2017 tarihi itibarıyla, fazla çalışmaya ilişkin rızanın yalnızca bir defa alınması yeterlidir.
- Bireysel başvuruya konu fazla çalışmaların 25 Ağustos 2017 tarihi öncesinde gerçekleşmiş olması nedeniyle, çalışandan her yıl ayrı ayrı fazla çalışmaya ilişkin rıza alınması gerekmektedir. İş sözleşmesi kapsamında alınan rıza, yalnızca ilk seneye ilişkin olarak kabul edilmiştir ve yeniden rıza alınmaması ile bu kapsamda ilk yılın ardından yapılmış fazla çalışmalar için fazla çalışma ücretinin ödenmemesi, mülkiyet hakkının ihlaline sebep olmuştur.
Sonuç
Anayasa Mahkemesi’nin bu kararının etkileri, özellikle 2017 yılı öncesine ilişkin hukuki uyuşmazlık durumlarında işverenlerce takip edilmeli ve dikkate alınmalıdır.
Karar Metni: https://www.lexpera.com.tr/resmi-gazete/metin/RG801Y2022N31800S20191450
