Yeniden Varlık Barışı

7256 Sayılı Kanun ile geçtiğimiz yıllarda bir varlık barışı uygulaması getirilmiş ve süresinin uzatılmasıyla birlikte mükelleflere 30 Haziran 2022’ye kadar varlık barışı uygulamasından yararlanma imkanı tanınmıştı. 7256 Sayılı Kanun’da düzenlenen varlık barışı uygulamasının yürürlükten kalkmasının ardından, 1 Temmuz 2022’de TBMM’de onaylanıp 5 Temmuz 2022 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan 7417 Sayılı Kanun ile yeniden bir varlık barışı uygulaması getirildi. Daha önceki varlık barışı uygulamalarından birtakım önemli farklılıklar içeren yeni varlık barışı uygulamasına ilişkin detaylar aşağıda yer alıyor.

Yeni Gelişmeler

05.07.2022 tarih ve 31887 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 7417 Sayılı Devlet Memurları Kanunu ile Bazı Kanunlarda ve 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’un (“7417 Sayılı Kanun“) 50. maddesi ile yeni bir varlık barışı uygulaması getirildi.

Yeni Varlık Barışı Neler Getiriyor?

i. Bildirime Konu Yurt Dışı Varlıklar 

Gerçek ve tüzel kişiler, yurt dışında bulunan para, altın, döviz, menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçlarını 31 Mart 2023’e kadar banka veya aracı kurumlara bildirebilecekler.

Bu varlıklar yurt dışındaki banka veya finansal kurumlardan kullanılan ve 7417 Sayılı Kanun’un yürürlük tarihi itibariyle (5 Temmuz 2022) kanuni defterlerde yer alan kredilerin 31 Mart 2023’e kadar kapatılmasında kullanılabilecek. Borcun ödenmesinde kullanılan varlıklar, defter kayıtlarından düşülecek ve Türkiye’ye getirilme şartı olmaksızın varlık barışından yararlanabilecek.

Banka ve aracı kurumlar, bildirilen varlıkların değeri üzerinden

• 30 Eylül 2022’ye kadarki bildirimlerde %1,
• 1 Ekim ile 31 Aralık 2022 (bu tarih dahil) arasındaki bildirimlerde %2,
• 31 Mart 2023’e (bu tarih dahil) kadarki bildirimlerde %3

oranında peşin olarak vergi tahsil edecek ve tahsil ettikleri vergileri bildirimi izleyen ayın on beşinci günü akşamına kadar vergi dairesine sorumlu sıfatıyla beyan edip aynı sürede ödeyecekler.

Bildirilen varlıkların Türkiye’deki banka ya da aracı kurumlarda açılan hesaplara transfer edildiği ya da yurt dışından getirilip bu hesaplara yatırıldığı tarihten itibaren en az bir yıl süreyle bu hesaplarda tutulması durumunda vergi oranı %0 olarak uygulanacak. Bildirimde bulunan kişiler bu durumda vergi dairesine başvurarak banka veya aracı kurumların sorumlu sıfatıyla beyan edip ödediği vergiyi iade alacaklar.

ii. Beyana Konu Yurt İçi Varlıklar

Gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri, Türkiye’de bulunup kanuni defterlerinde kayıtlı olmayan para, altın, döviz, menkul kıymet, diğer sermaye piyasası araçlarını ve taşınmazlarını 31 Mart 2023’e kadar vergi dairelerine beyan edecekler.

Beyan edilen varlıkların değeri üzerinden beyan tarihinden bağımsız olarak %3 oranında vergi tarh edilecek ve bu vergi, tarhiyatı izleyen ayın sonuna kadar ödenecek. Ayrıca varlık barışı kapsamında beyan edilip işletme kayıtlarına alınan taşınmazların işletmeye devrine ilişkin işlemlerden tapu harcı alınmayacak ve bu taşınmazların devri Gelir Vergisi Kanunu’nun 80. maddesine göre elden çıkarma sayılmayacak.

iii. Sermaye Avansları

Varlık barışının yürürlüğe girdiği tarihte (5 Temmuz 2022) kanuni defterlerde kayıtlı olan sermaye avansları, yurt dışında bulunan para, altın, döviz, menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçları aynı tarihten önce Türkiye’ye getirilerek karşılanmış ise söz konusu sermaye avansları için de varlık barışı hükümlerinden yararlanılabilecek. Belirtilen sermaye avanslarının 31 Mart 2023’e kadar defter kayıtlarından düşülmesi gerekiyor.

iv. Bildirime ve Beyana Konu Varlıklara İlişkin Olarak Dikkat Edilmesi Gerekenler

Bildirim/beyana konu varlıkların kanuni defterlere kaydedilmesi ve vergilendirilmesine ilişkin olarak:

• Bilanço esasına göre defter tutanlar, bildirilen veya beyan edilen varlıkları bildirim veya beyan tarihi itibariyle kanuni defterlerinde açılacak olan pasifte özel bir fon hesabına kaydedecek. Açılan fon hesabında yer alan tutar, bildirim/beyan tarihi itibariyle iki yıl süreyle çekilemeyecek, sermayeye ilave dışında bir amaç için kullanılamayacak ve tasfiye halinde vergilendirilmeyecek.
• Serbest meslek kazanç defteri veya işletme hesabına göre defter tutanlar ise kayıtlarında özel olarak göstermek üzere ilgili varlıkları bildirim/beyan tarihi itibariyle kanuni defterlerine kaydedecek.
• Bildirime/beyana konu varlıklar dönem kazancının tespitinde dikkate alınmayacak ve bildirim/beyan tarihinden itibaren iki yıl geçtikten sonra vergiye tabi kazancın veya dağıtılabilir kazancın tespitinde dikkate alınmaksızın işletmeden çekilebilecek.
• Gelir veya kurumlar vergisi mükellefiyeti bulunmayanlar da, yalnızca beyanda bulunarak ve beyana konu ettikleri varlıklar için başkaca hiçbir şart aranmaksızın varlık barışıyla sağlanan imkanlardan yararlanabilecek. Ancak bu kişilerin taşınmaz dışındaki varlıklarını en geç beyan tarihi itibariyle banka veya aracı kurumlara yatırarak tevsik etmesi gerekiyor.

Ayrıca:

• Ödenen vergiler gider yazılamayacak veya başka bir vergiden mahsup edilemeyecek.
• Bildirime/beyana konu varlıklar için 213 Sayılı Vergi Usul Kanunu’nun amortismana ilişkin hükümleri uygulanmayacak.
• Varlıkların elden çıkarılmasından doğan zarar, gelir veya kurumlar vergisi bakımından gider veya indirim olarak kabul edilmeyecek.
• Bildirim/beyan süresinden sonrasında bildirim/beyanlara ilişkin düzeltme yapılamayacak.

v. Bildirime/Beyana Konu Varlıklara İlişkin Vergi İncelemesi veya Takdir Komisyonu Kararlarına Yönelik Hükümler

• Bildirilen/beyan edilen varlıklara isabet tutar için vergi incelemesi ve tarhiyatı yapılamyacak. Başka bir sebeple başlayan bir vergi incelemesi neticesinde veya takdir komisyonu kararında, beyan edilen veya bildirilen varlıklar nedeniyle bir matrah farkı tespit edilirse ilgili varlıkların tutarı, (i) matrah farkına eşit veya matrah farkında fazlaysa herhangi bir tarhiyat yapılmazken, (ii) matrah farkından az ise yalnızca aradaki fark için tarhiyat yapılacak.
• Vergi incelemesi ya da takdir komisyonu kararında, bildirilen veya beyan edilen varlıklar dışında bir sebeple matrah farkı bulunmuş ise bildirilen/beyan edilen tutarlar, bulunan matrah farkından mahsup edilmeksizin tarhiyat yapılacak. Bu durumda matrah farkının sebepleri amortisman oranı ya da usullerinin hatalı uygulanması, vergiye tabi kazancın hesabında giderlerde hata bulunması vb. olabilir.
• Vergi incelemesine ilişkin hükümlerin uygulanması için (i) yurt dışındaki varlıkların bildirimden itibaren üç ay içinde ilgili varlıkların Türkiye’ye getirilmesi ya da Türkiye’deki banka veya aracı kurumlarda açılacak bir hesaba transfer edilmesi gerekirken, (ii) beyan edilen yurt içi varlıklara ilişkin vergilerin süresinde ödenmesi gerekecek. Ayrıca bildirimin veya beyanın vergi incelemesi başlamadan ya da takdir komisyonuna sevk gerçekleşmeden önce yapılması gerekecek.
• Tahakkuk eden vergilerin ödenmemesi halinde vergi aslı gecikme zammı ile takip ve tahsil edilecek; tahsil edilen vergiler ise ret ve iadeye konu edilemeyecek.

Sonuç

5 Temmuz 2022 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 7417 Sayılı Kanun’la öngörülen yeni varlık barışı uygulaması temelde önceki varlık barışı düzenlemelerine benzemekle birlikte, yurt dışında bulunan varlıklar için beyan tarihi ve banka hesaplarında kalma süresine bağlı olarak kademeli vergi oranları öngörülmesi, bildirilen/beyan edilen varlıklara ilişkin olarak fon hesabına kaydedilecek tutarın iki yıl süreyle işletmeden çekilememesi, mükellef olmayanların da yurt içi varlık barışından yararlanabilmeleri, taşınmaz varlıkların beyanında tapu harcı alınmaması gibi önemli farklılıklar söz konusu. Diğer varlık barışı uygulamalarında olduğu gibi, konuya ilişkin olarak Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından uygulamanın ayrıntıları ve örnekleri içeren bir tebliğ yayımlanmasını bekliyoruz.