İnternet ve Sosyal Medyada Yeni Dönem

            Bu bültenimizi podcast olarak da dinleyebilirsiniz!

Yeni gelişme

Basın Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifinin (“Değişiklik Kanunu“) görüşmeleri bir süredir Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde (TBMM) devam ediyordu. TBMM, 13 Ekim 2022 Perşembe akşamı teklifi kabul etti ve Değişiklik Kanunu yasalaştı. Değişiklik Kanunu’na buradan ulaşabilirsiniz.

Değişiklik Kanunu Neler Getiriyor?

Değişiklik Kanunu başta (i) 5187 sayılı Basın Kanunu, (ii) 5809 sayılı Elektronik Haberleşme Kanunu ve (ii) 5651 sayılı İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanunu (“İnternet Kanunu“) olmak üzere pek çok kanunda değişiklik yapmaktadır. İlaveten, 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’na (TCK) halkı yanıltıcı bilgiyi alenen yayma suçunu eklemektedir.

Basın Kanunu’nda yapılan değişiklikler ve halkı yanıltıcı bilgiyi alenen yayma

Değişiklik Kanunu ile Basın Kanunu’nun kapsamı genişletilmiştir ve internet haber sitelerine yönelik yeni düzenlemeler getirilmiştir. Değişiklik Kanunu’nun 29. maddesi ile TCK’ya halkı yanıltıcı bilgiyi alenen yayma suçu eklenmiştir. İlgili hüküm uyarınca halk arasında endişe, korku veya panik yaratmak saikiyle, ülkenin iç ve dış güvenliği, kamu düzeni ve genel sağlığı ile ilgili gerçeğe aykırı bir bilgiyi, kamu barışını bozmaya elverişli şekilde alenen yayan kişiler hakkında hapis cezası öngörülmüştür.

İnternet Kanunu’nda yapılan değişiklikler 

İnternet Kanunu’nun 8. maddesi, belirli suçlara ilişkin içeriklerin erişim engeline ilişkin düzenlemeleri içermektedir. Değişiklik Kanunu ile 8. maddedeki katalog suçlara Devlet İstihbarat Hizmetleri ve Milli İstihbarat Teşkilatı Kanunu’nun 27/1 ve 27/2 maddesinde yer alan Milli İstihbarat Teşkilatının faaliyetleri ve personeline yönelik suç teşkil eden içerikler eklenmiştir. Bu doğrultuda, ilgili suçu teşkil eden içeriklerin erişimlerinin engellenmesini talep etme imkanı oluşturulmuştur.

Değişiklik Kanunu bilhassa sosyal ağ sağlayıcıların faaliyetlerini düzenleyerek sosyal ağ sağlayıcılara yönelik Ek Madde 4’te aşağıdaki şekilde ilave yükümlülükler ve artırılmış yaptırımlar getirmiştir:

• Türkiye’de temsilci atama yükümlülüğü ve temsilcinin artırılmış yükümlülükleri

Sosyal ağ sağlayıcıların halihazırda var olan, İnternet Kanunu’nun Ek Madde 4’üne uygun olarak temsilci atama yükümlülüğü detaylandırılmıştır. Sosyal ağ sağlayıcılar tarafından atanan temsilcinin gerçek kişi olması halinde bu kişinin Türkiye’de mukim bir Türk vatandaşı olması gerektiği düzenlenmiştir.

İlaveten, sosyal ağ sağlayıcının günlük erişiminin on milyondan fazla olması halinde, temsilci tüzel kişi ise doğrudan sosyal ağ sağlayıcı tarafından sermaye şirketi şeklinde kurulan bir şube olmalıdır. İlaveten, temsilci gerçek veya tüzel kişi olsun olmasın, sosyal ağ sağlayıcının sorumlulukları saklı kalmak kaydıyla teknik, idari, hukuki ve mali yönden tam yetkili ve sorumludur.

• Hukuka aykırı içeriklere ilişkin yükümlülükler

1. Sosyal ağ sağlayıcılar (i) çocukların cinsel istismarı, (ii) Değişiklik Kanunu ile getirilen halkı yanıltıcıyı bilgiyi alenen yayma suçu, (iii) devletin birliğini ve ülke bütünlüğünü bozma, (iv) anayasal düzene karşı suçlar ve (v) devlet sırlarına karşı suçlara ilişkin soruşturmalarda yetkili merciiler tarafından talep edilen bilgileri ilgili merciiye vermelidir.
2. Sosyal ağ sağlayıcılar başlık etiketleri ve öne çıkarılan içeriklerin uyarı yöntemiyle kaldırılması için BTK ile işbirliği içinde etkin bir başvuru mekanizması kurmakla yükümlüdür. Bu yükümlülük kapsamında sosyal ağ sağlayıcılar için ayrıca hukuka aykırı içeriklere ilişkin belirli hallerde sorumluluk da öngörülmektedir. Sosyal ağ sağlayıcının, başlık etiketleri veya öne çıkarılan içerikler aracılığıyla ortam sağladığı başkasına ait yayın yoluyla işlenen suçtan, kendisine hukuka aykırı içeriğin bildirilmesinden itibaren 4 saat içerisinde içeriği kaldırmamış olması halinde söz konusu içerikten sorumlu olacağı öngörülmüştür.

• İlave yükümlülükler

1. Sosyal ağ sağlayıcılar kişilerin can ve mal güvenliğini tehlikeye sokan içerikleri öğrenmeleri halinde, gecikmede sakınca bulunan durumda bu içeriği ve içeriği oluşturana ilişkin bilgileri yetkili kolluk birimleriyle paylaşmalıdır.
2. Sosyal ağ sağlayıcılar çocuklara özgü ayrıştırılmış hizmet sunmak için gerekli tedbirleri almalıdır.
3. Sosyal ağ sağlayıcılar hesap verebilirlik ilkesine uygun şekilde hareket etmek, İnternet Kanunu’nun uygulanmasında şeffaflığı sağlamak, BTK tarafından istenen bilgileri BTK’ya vermek ve kullanıcıların haklarının korunmasına yönelik BTK tarafından yapılacak düzenlemelere uymak ile yükümlüdür.
4. Sosyal ağ sağlayıcılar toplum sağlığını ve güvenliğini etkileyen olağanüstü durumların yönetimine ilişkin bir kriz yönetim planı hazırlayarak BTK’ya sunmakla yükümlüdür.

• Altı aylık raporların kapsamı ve ilave tedbirler

Sosyal ağ sağlayıcıların halihazırda BTK’ya sundukları altı aylık raporların kapsamına başlık etiketleri (ing. hashtag), içeriklerin görünümüne ilişkin algoritmalar ile reklam ve şeffaflık politikalarına ilişkin bilgiler eklenmiştir. Bu doğrultuda sosyal ağ sağlayıcılar aşağıdaki hususlara ilişkin tedbirleri almalı ve bu hususlara raporlarında yer vermelidir.

1. Kullanıcılara karşı eşit ve tarafsız davranılması.
2. İnternet Kanunu kapsamındaki suçlara ilişkin içerik ve başlık etiketlerinin yayımlanmaması için kendi sistem, mekanizma ve algoritmalarında gerekli tedbirlerin alınması.
3. Kullanıcılara öneriler sunarken hangi parametreleri kullandığına internet sitesinde açık, anlaşılır ve kolaylıkla ulaşılabilir şekilde yer verilmesi.
4. Kullanıcılara önerdiği içeriklere ilişkin tercihleri güncelleme ve kişisel verilerinin kullanılmasını sınırlandırma seçeneği sunma konusunda gerekli tedbirlerin alınması.
5. Reklamlara ilişkin olarak içerik, reklam veren, reklam süresi, hedef kitlesi, ulaşılan kişi veya grup sayısı gibi bilgilerin yer aldığı bir reklam kütüphanesi oluşturarak internet sitesinde yayımlanması.

• BTK’nın bilgi talebi ve denetim yetkisi

Değişiklik Kanunu ile BTK’ya sosyal ağ sağlayıcıdan kurumsal yapı, bilişim sistemleri, algoritmalar, veri işleme mekanizmaları ve ticari tutumlar dâhil her türlü açıklamayı talep etme ve yerinde inceleme yapma yetkisi verilmiştir. Talep edilen bilgi ve belgeler en fazla 3 ay içinde BTK’ya sağlanmalıdır.

• Yaptırımlar

• Aşağıdaki yükümlülüklere uyulmaması halinde sosyal ağ sağlayıcılara bir önceki takvim yılındaki küresel cirosunun %3’üne kadar idari para cezası verilebilecektir:
  1. Türkiye’den günlük erişimi bir milyondan fazla olan sosyal ağ sağlayıcıların kullanıcı verilerinin Türkiye’de tutulması
  2. Çocuklara özgü hizmetlerin sunulması
  3. Kullanıcı haklarına ilişkin BTK tarafından yapılan düzenlemelere uyulması
  4. Can ve mal güvenliğini tehlikeye atan içeriklerin ilgili merciilere bildirilmesi
  5. BTK’nın talep ettiği bilgilerin süresi içinde sunulması
  6. Kamu sağlığı ve kamu güvenliğine ilişkin durumlar için kriz planı oluşturulması
• İçerik kaldırma ve erişim engeli kararlarına uyulmaması halinde reklam yasağı ve internet trafik bant genişliğinin kademeli olarak daraltılması tedbirleri uygulanabilecektir. İlaveten bir takvim yılında birden fazla kez idari para cezalarının yasal süresinde ödenmemesi halinde reklam yasağı kararı verilebilecektir. Reklam yasağı kararları Resmi Gazete’de ilan edilip, karara aykırı olarak sosyal ağ sağlayıcıya reklam veren gerçek ve tüzel kişilere de idari para cezası verilebilecektir.
• Adli merciiler tarafından talep edilen bilgilerin verilmemesi halinde internet bant genişliğinin daraltılması tedbiri uygulanabilecektir.
• Halihazırda temsilci atamış olan sosyal ağ sağlayıcıların temsilcilere ilişkin yeni değişikliklere 6 ay içinde uyum sağlaması gerekmektedir. Uyum sağlamaması halinde bildirimde bulunulmaksızın kademeli olarak reklam yasağı ve internet trafik bant genişliğinin daraltılması tedbirleri uygulanabilecektir.

Şebekeler üstü hizmete (OTT) ilişkin düzenlemeler

Değişiklik Kanunu’nun 36. maddesi ile şebekeler üstü hizmet (ing. over-the-top services) tanımı yapılmıştır. Şebekeler üstü hizmet veren hizmet sağlayıcılar, hizmetlerini Türkiye’de kurdukları anonim veya limited şirket ile vermelidir. Söz konusu şirket BTK’dan yetkilendirme almalıdır. Şebekeler üstü hizmetlere ilişkin olarak düzenleme yapmak üzere BTK’ya yetki verilmiştir ve BTK şebekeler üstü hizmet sağlayıcılara, ilgili düzenlemelere uymamaları halinde idari para cezası ve internet bant genişliğinin daraltılması yaptırımları uygulama yetkisine sahiptir.

Yürürlük

Basın ve internet haber sitelerine yönelik yükümlülük getiren 20, 21, 22, 25, 26, 27 ve 28. maddeler (a ve b bentleri hariç olmak üzere) 1 Ocak 2023 tarihinde yürürlüğe girecektir. Diğer düzenlemeler ise Resmi Gazete’de yayım tarihi itibariyle yürürlüğe girmiştir.

Halihazırda temsilci atamış olan sosyal ağ sağlayıcıların temsilcilere ilişkin yeni düzenlemelere Değişiklik Kanunu’nun yayımlanmasını takiben 6 ay içerisinde uyum sağlaması gerekmektedir.

Sonuç

Yeni düzenlemeler ile internet haber siteleri, sosyal ağ sağlayıcılar ve şebekeler üstü hizmet veren hizmet sağlayıcılar başta olmak üzere özellikle teknoloji şirketlerine yönelik pek çok yeni yükümlülük getirilmiştir. Değişiklik Kanunu’nun yürürlük tarihi, düzenlemelerin kapsamı ve artırılmış yaptırımlar göz önünde bulundurulduğunda, düzenlemeden etkilenen şirketlerin yükümlülüklerini detaylı şekilde inceleyerek gerekli aksiyonları almaları gerekmektedir.