Yeni Gelişme
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı (“Bakanlık“) tarafından, 31 Mart 2023 tarihli ve 32149 sayılı Resmi Gazete’de, Coğrafi Veri Lisans Yönetmeliği’nde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik (“Lisans Yönetmeliği“) ve Coğrafi Veri İzinleri Yönetmeliği’nde Değişiklik Yapılmasına İlişkin Yönetmelik (“İzin Yönetmeliği“) (birlikte “Değişiklikler“) yayımlandı. Değişiklikler ile yönetmeliklerde önemli geliştirme ve düzenlemeler yapılmıştır. Ek olarak, Lisans Yönetmeliği ile üç grup lisans tipi ve bu doğrultuda farklılaşan yükümlülükler düzenlenirken, İzin Yönetmeliği’nde verilerin paylaşımına ilişkin düzenlemelere yer verilmiştir. Lisans Yönetmeliği’ne buradan, İzin Yönetmeliği’ne ise buradan ulaşabilirsiniz.
Değişiklikler ne getiriyor?
Değişiklikler ile Coğrafi Veri Lisans Yönetmeliği ve Coğrafi Veri İzinleri Yönetmeliği’ne getirilen başlıca düzenlemeler şunlardır:
I. Coğrafi Veri Lisans Yönetmeliği’ne ilişkin değişiklikler
- Kapsam: Düzenlemelerin yerli ve yabancı tüzel kişileri kapsadığı belirtilmiştir. Düzenlemelerin ilk etapta hem yerli tüzel kişiler hem de yabancı tüzel kişiler için ayrı lisans bedeli öngördüğü dikkate alındığında kapsamda yapılan değişikliklerin sadece netlik sağladığı söylenebilecektir.
- Lisans tipleri: Lisans Yönetmeliği’nde “A, B ve C grubu” olmak üzere farklı lisans tipleri sınıflandırılmıştır. Buna göre,
- A grubu lisans: Verilerin toplanması ve/veya üretilmesi, paylaşımı ve satışı durumunda yerli veya yabancı gerçek ve tüzel kişilere verilen, tarafların aralarında lisans sözleşmesi imzaladıkları lisans,
- B grubu lisans: Verilerin toplanması durumunda yerli ve yabancı gerçek ve tüzel kişilere verilen, tarafların aralarında lisans sözleşmesi imzaladıkları lisans,
- C grubu lisans: Mevcut verilerin kullanılarak veri madenciliği yapılması ve/veya yeni veri üretilmesi ile ilgili faaliyetlere ilişkin olarak verilen ve tarafların aralarında lisans sözleşmesi ile birlikte lisans protokolü de imzaladıkları lisans olarak tanımlanmıştır.
- Lisanslı kuruluşların yükümlülükleri: Değişiklikler ile lisanslı kuruluşların yükümlülükleri genişletilmiştir. Bu kapsamda,
- Lisans sözleşmesinde belirtilen faaliyetlere ilişkin verilerin ve veri bilgisinin sözleşmede belirtilen dönemlerde Bakanlık elektronik altyapısına kaydedilmesi,
- Verilerin güncelliği, doğruluğu, güvenliği ve gizliliğinin sağlanması, ve
- Çalışma yapılan coğrafi verilerin ve veri bilgisinin lisans süresi içerisinde Ulusal Coğrafi Bilgi Platformu’na (“UCBP“) sunulması gerektiği düzenlenmiştir.
Yukarıdakilere ek olarak, lisans sahibi şirketlerin lisans tipine göre farklılaşan yükümlülüklerine de yer verilmiştir. Bu kapsamda:
- A veya B grubu lisans başvurusunda sadece lisans sözleşmesinin imzalanması,
- C grubu lisans başvurusunda lisans sözleşmesi ile birlikte lisans/iş birliği protokolünün de imzalanması, ve
- A grubu lisans kapsamında sorumlu kişi iletişim bilgileri ile varsa çalıştırılacak araç ve personel değişikliklerinin 15 gün içerisinde ilgili valiliğe ve Bakanlığa bildirilmesi yükümlülükleri öngörülmüştür.
- Coğrafi Bilgi Sistemi (“CBS”) uzmanı/operatörü süreçleri: Mevzuat kapsamında coğrafi veri lisansına sahip şirketlerin CBS uzmanı ya da CBS operatörü çalıştırmasına ilişkin yükümlülükler bulunmaktadır. Değişiklikler ile birlikte CBS uzmanı çalıştırılmasına ilişkin olarak birtakım muafiyetler getirilmiştir:
- A grubu lisansa başvuran yabancı kuruluşlara kısmen muafiyet tanınarak CBS uzmanı yerine, coğrafi bilgi sistemi alanından mezun olmuş ya da bu alanlarda eğitim almış bir personeli çalıştırma imkanı tanınmıştır. Ancak, A grubu lisansa başvuran Türk kuruluşlar için benzer bir muafiyet öngörülmemiştir ve ülke düzeyine faaliyet gösterecek kuruluşlar bakımından Mesleki Yeterlilik kurumu tarafından verilen CBS uzmanı belgesine sahip en az bir personel; büyükşehir ve il düzeyinde faaliyet gösterecek kuruluşlarda ise CBS uzmanı veya CBS operatörü belgelerinden birine sahip personelden en az birinin çalıştırıldığına dair belgelerin lisans başvurusu sırasında Bakanlığa sunulması gerektiği düzenlenmiştir.
- Benzer şekilde, C grubu lisansa başvuran Türk ve yabancı kuruluşlar için de CBS uzmanı yerine coğrafi bilgi sistemi alanından mezun olmuş ya da bu alanda eğitim almış bir personeli çalıştırma imkanı tanınmıştır.
- B grubu lisansa başvuran kuruluşlar için ise herhangi bir muafiyet öngörülmemiştir. Dolayısıyla B grubu lisans sahipleri bir CBS uzmanı veya operatörü çalıştırmakla yükümlüdür.
Ayrıca A ve B grupları için yapılacak ilk lisans başvurularında personele ilişkin belge şartı aranmayacağı düzenlenmiştir.
Lisans Yönetmeliği’nde, A ve B grubu lisans başvuruları sırasında ilgili şartları taşıyan personelin istihdam edilmesine ilişkin hükümlerin, 1 Ocak 2025 tarihine kadar uygulanmayacağı belirtilmiştir. Bununla beraber, bu tarihe kadar CBS uzmanı veya CBS operatörü istihdam etmeyen gerçek ve özel hukuk tüzel kişilerinin; lisans başvurusu sırasında veya lisansı aldıktan sonra, otuz gün içerisinde, görevlendireceği en az bir personeline Bakanlık tarafından verilecek belirli eğitimleri aldırmak zorunda olduğu düzenlenmiştir.
- Veri madenciliği, yeni veri üretimi ve hasılat payı: Lisans Yönetmeliği ile veri madenciliği tanımlanmıştır ve veri madenciliğine ilişkin yürütülecek faaliyetlerin detaylarına ilişkin düzenlemelere yer verilmiştir. Bu kapsamda, veri madenciliği faaliyetlerinin Bakanlık personeliyle ortaklaşa yürütülmesi, masraflar ve giderlerin lisans sahibine ait olması, sonuç ürünlerinin fikri haklarının Bakanlığa ait olması ve işbirliği yapan gerçek ve özel hukuk tüzel kişilerin üretilen veriyi kullanım hakkının süreli olması gibi hususlar düzenlenmiştir. Ek olarak, veri üretimi ve veri madenciliği sonucunda elde edilecek gelirlere ilişkin hasılat payının paylaşımı da ayrı şartlara tabii tutulmuştur.
- Denetim: Bakanlık’a şikayet üzerine ya da re’sen denetim yapma yetkisi verilmiş ve bu yetkinin Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği İl Müdürlüklerine devredilebileceği düzenlenmiştir. Denetimlerde lisans faaliyetlerine ilişkin tüm sistemlerde Bakanlık’a erişim yetkisi verilmesi gerektiği belirtilmiştir.
- Yaptırımlar: Lisans yükümlülüğüne uymamanın yaptırımlarına ilişkin netlik sağlanmıştır. Coğrafi Veri Lisans Yönetmeliği’nin cezalara ilişkin 13/A maddesi kapsamında, lisans iptali durumunda faaliyet sahibine başvuru için 10 gün süre verileceği, başvuru yapmayanların faaliyetlerinin durdurulacağı ve izin bedelinin 5 katı tutarında idari para cezası uygulanacağı düzenlenmiştir.
- Lisans bedeli: Bakanlık tarafından belirlenen lisans bedelleri her yıl Bakanlık Döner Sermaye İşletmesi Birim Fiyat Listesi’nde yayımlanacaktır.
- Coğrafi veri lisansı veri temaları sınıflandırma tablosu: Lisans Yönetmeliği ekinde, özellikle lisans başvurusu aşamasında ve teknik konularda yol gösterici olacak şekilde sektörel bazda veri temaları sınıflandırılmıştır. Bu sınıflama tablosu kapsamında bankacılık, e-ticaret ve telekomünikasyon başta olmak üzere pek çok sektörün işlediği değerlendirilen veri temaları, Ulusal Coğrafi Bilgi Sistemi ile paylaşılacak veri katmanları ve veriler belirlenmiştir.
II.Coğrafi Veri İzinleri Yönetmeliği’ne ilişkin değişiklikler
- Kapsam: Lisans Yönetmeliği’ne benzer olarak düzenlemelerin yerli ve yabancı tüzel kişileri kapsadığı belirtilmiştir. Düzenlemelerin ilk etapta hem yerli tüzel kişiler hem de yabancı tüzel kişiler için ayrı izin bedeli öngördüğü dikkate alındığında kapsamda yapılan değişikliklerin sadece netlik sağladığı söylenebilecektir.
- Kamu kurumları ve tüzel kişileri yararına yürütülen faaliyetler: Gerçek ve özel hukuk tüzel kişilerinin, Coğrafi Veri İzinleri Yönetmeliği kapsamında kamu kurumları ve kamu tüzel kişileri yararına yürüttükleri coğrafi veri toplama veya üretmeye yönelik faaliyetleri için herhangi bir bedel ödemeksizin izin alabilecekleri düzenlenmiştir. Bununla beraber, bu kişilerin söz konusu faaliyetler sonucu elde ettikleri verileri ticari amaçlarla veya kendi uygulamalarında kullanmaları ve paylaşmaları halinde izin bedeli ödemekle yükümlü oldukları belirtilmiştir.
- Verilerin paylaşımı: Verilerin UCBP ile paylaşımına ilişkin düzenlemeler aşağıdaki şekilde genişletilmiştir:
- UCBP’ye, izin kapsamında verilerin kiminle, nasıl ve ne zaman paylaşıldığı bilgisi izin süresinin ortasında ve izin süresinin bitmesine on beş gün kala olmak üzere 2 kez sunulması gerekmektedir.
- İzin süresinin bitiminden sonra da verilerin UCBP ile paylaşımına devam edilmesi ve devam edilememesi durumunda verilerin Bakanlık’a teslim edilmesi gerekmektedir.
- Bakanlık’ın bu verileri gerçek kişi ve özel hukuk tüzel kişilerinin uygun görüşü dahilinde bedelli veya bedelsiz paylaşacağı, ancak doğal afet ve olağanüstü durumlarda Bakanlık’ın ilgili kişilerin görüşü alınmaksızın kullanabileceği ve paylaşabileceği düzenlenmiştir.
- Yaptırımlar: Lisans Yönetmeliği’ne benzer olarak yaptırımlar konusu netleştirilmiştir. Coğrafi Veri İzinleri Yönetmeliği’nin cezalara ilişkin 12/A maddesi kapsamında, coğrafi veri izninin alınmaması durumunda faaliyet sahibine başvuru için 10 gün süre verileceği, başvuru yapmayanları faaliyetlerinin durdurulacağı ve izin bedelinin 5 katı tutarında idari para cezası uygulanacağı düzenlenmiştir.
Sonuç
Değişiklikler ile coğrafi veri izin ve lisans süreçlerine ilişkin yeni düzenlemeler getirilmiş, izin ve lisans yükümlülüklerine aykırılık halinde uygulanacak idari yaptırımlar belirlenmiştir. Çok çeşitli sektörleri ilgilendiren coğrafi veri lisansına ilişkin olarak özellikle bankalar, elektronik ticaret şirketleri, telekomünikasyon şirketleri gibi şirketler, Bakanlık’ın yönlendirmelerini ve bunların uygulamadaki yansımalarını yakından takip etmelidir.
