Perakende Ticarette Uygulanacak İlke ve Kurallar Hakkında Yönetmelik’te Önemli Değişiklikler Yapıldı

Yeni Gelişme

Ticaret Bakanlığı (“Bakanlık“), 14 Aralık 2023 tarihli ve 32399 sayılı Resmi Gazete’de Perakende Ticarette Uygulanacak İlke ve Kurallar Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik’i (“Yönetmelik“) yayımladı. Yönetmelik 1 Ocak 2024 tarihinde yürürlüğe girecektir. Yönetmelik’e buradan ulaşabilirsiniz.

Yönetmelik’in Yaptığı Değişiklikler Neler?

Yönetmelik ile yapılan başlıca değişiklikler aşağıdaki gibidir:

A. Haksız ticari uygulamalara ilişkin düzenlemeler

Üretici, tedarikçi ve perakende işletmeler arasındaki ticari ilişkilerde taraflardan birinin diğer tarafın ticari faaliyetlerini önemli ölçüde bozan, makul karar verme yeteneğini azaltan veya normal şartlarda taraf olmayacağı bir ticari ilişkinin tarafı olmasına sebep olan faaliyetler haksız ticari uygulama olarak tanımlanmış ve tedarik zincirinde haksız ticari uygulamalarda bulunulamayacağı düzenlenmiştir.

Bu kapsamda, sınırlı sayıda olmamakla birlikte, aşağıdaki uygulamalar haksız ticari uygulama örneği olarak belirtilmiştir:

• Karşı tarafın kusurundan kaynaklanan durumlar hariç olmak üzere idari ve cezai yaptırımlara veya müşteri şikayetlerine ilişkin maliyetleri yansıtmak,
• Kararlaştırılan teslim tarihine uyulmaması, ürün niteliğinin ve saklama koşullarının sağlanmaması gibi nesnel ölçütlere dayanan aykırılık hallerinde uygulanacak hükümlere sözleşmede yer verilmediği halde ya da kamu kurumlarına veya adli mercilere başvuruda bulunulduğu gerekçesiyle, ürünlerin listeden çıkarılması, sipariş edilen ürün miktarının azaltılması, bu ürünlere ilişkin pazarlama ya da kampanya benzeri hizmetlerin durdurulması veya mali yükümlülük getirilmesi gibi ticari misillemelerde bulunmak,
• İşletme ölçeği ile ürün ve faaliyetlerine ilişkin esaslı hususlarda gerçek dışı veya yanıltıcı açıklama veya bildirimde bulunarak karşı tarafın zararına sebep olmak,
• Azami fiyatları tarifeyle belirlenen hızlı tüketim malları hariç olmak üzere üretim tarihinden itibaren 30 gün içinde bozulabilen tarım ve gıda ürünlerini tesliminden veya mülkiyetinin devrinden sonra satılamadığı gerekçesiyle iade etmek.

Aşağıdaki uygulamalar ise her durumda haksız ticari uygulama olarak kabul edilecektir:

• Kalite standartlarının sağlanması amacıyla sözleşmede yer verilen ürün içeriği, kullanılacak teknoloji gibi koşullar hariç olmak üzere, herhangi bir gerçek veya tüzel kişiden mal veya hizmet teminine zorlamak,
• Kampanya maliyetini, kampanyalı satış yapmak istemeyen tarafa yansıtmak,
• Tarım ve gıda ürünlerinin tedarikinde ticari ilişkinin koşullarını yazılı sözleşmeyle veya taraflar arasındaki mutabakatı gösterebilecek e-posta, faks veya elektronik ortamdaki diğer yazılı araçlarla belirlememek,
• Karşı tarafın aleyhine tek taraflı değişiklik yapma yetkisi veren veya vade, iade ve kampanya koşulları gibi esaslı hususlarda açık ve anlaşılır olmayan hükümlere sözleşmede yer vermek,
• Aktivite, reklam, dergi, anons ve benzeri şekillerde tanıtım hizmeti veya teşhir ünitelerinde özel konumlandırma hizmeti gibi ürün talebini doğrudan etkileyen herhangi bir hizmet vermediği ve verdiği hizmetin türü, süresi ve/veya sayısını ve hizmet bedelinin tutar ya da oranını sözleşmede belirtmediği halde prim ve bedel almak veyahut mağaza açılışı ve tadilatı, ciro açığı, banka ve kredi kartı katılım bedeli ve başka adlar altında prim ve bedel almak,
• Karşı tarafın kusurundan kaynaklanan durumlar hariç olmak üzere, üretim tarihinden itibaren 30 gün içinde bozulabilen tarım ve gıda ürünlerine yönelik siparişleri, ürünün teslim tarihinden önceki 30 gün içinde iptal etmek,
• Karşı tarafın kusurundan kaynaklanan durumlar hariç olmak üzere, üretim tarihinden itibaren 30 gün içinde bozulabilen tarım ve gıda ürünlerinin tesliminden veya mülkiyetinin devrinden sonra bozulma ya da zayi olma gibi maliyetleri yansıtmak.

B. Ödeme sürelerine ilişkin düzenlemeler

Üretici, tedarikçi ve perakende işletmeler arasındaki ticari ilişkilerden kaynaklanan ödemelerin sözleşmede öngörülen sürede yapılması esastır.

Bununla birlikte, üretim tarihinden itibaren 30 gün içinde bozulabilen tarım ve gıda ürünlerine ilişkin ödeme süreleri, alacaklının borçludan daha küçük ölçekli olması durumunda 30 günü; diğer durumlarda 45 günü geçemeyecektir. Üretim tarihinden itibaren 30 gün içinde bozulmayan tarım ve gıda ürünlerine ilişkin ödeme süreleri için ise alacaklının borçludan daha küçük ölçekli olması durumunda 60 günü geçemeyecektir.

Ödemenin çekle yapılması halinde, geçerli ibrazın başladığı tarih; vadeli araçlarla yapılması durumunda ise vade tarihi yukarıda belirtilen süreler içinde olmalıdır.

Yukarıdaki ödemeye ilişkin süreler, teslim veya mülkiyetin devri tarihlerinden hangisi önce ise o tarih esas alınarak hesaplanacaktır. Kısmi teslim veya devirlerde ödeme süresinin hesaplanmasında her bir teslimat veya devir ayrı ayrı dikkate alınacaktır.

Mikro, küçük ve orta ölçekli işletmeler, Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmeler Yönetmeliği uyarınca sınıflandırılacak olup, ölçek tespiti yapılabilmesi için borçlu, e-Devlet kapısı üzerinden verilen ve işletme ölçeğini gösteren İşletme Sınıfı ve KOBİ Vasfı Belgesini alacaklıdan talep etmek ve bu belgeyi kendi işletmesi için alacaklıya vermekle yükümlü olacaktır.

İşverenlerce yemek kartı hizmeti veren kuruluşlara ve bu kuruluşlarca anlaşmalı perakende işletmelere yapılan ödemelerin süresi 30 günü aşamayacaktır. Bu süre, ilgililerce düzenlenen fatura tarihinden itibaren başlayacaktır.

C. Raf tahsisine ilişkin düzenleme

Bakanlık, esas işletme konusu hızlı tüketim mallarının satışı olan ve şube sayısı 200’den fazla olan zincir mağazalara, 250 metrekareden fazla satış alanına sahip şubelerinde uygulanmak üzere, tıbbi beslenme tedavisi gerektiren hastalıklara yönelik gıda ürünü satış yükümlülüğü getirmeye yetkili olacaktır.

Sonuç

6585 sayılı Perakende Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun’da 1 Şubat 2023 tarihinde yapılan değişikliklere ilişkin uygulama esaslarını açıklamayı amaçlayan Yönetmelik ile yapılan değişikliklerle, tedarik zincirinde karşılaşılan haksız ticari uygulamaların hukuka aykırılığı açıkça düzenlenmiş olup, bunlar sınırlı sayıda olmayacak şekilde örneklendirilmiştir. Ödeme süreleri bakımından, kanun koyucu tarım ve gıda ürünleri ile iştigal eden küçük ölçekli ve orta ölçekli işletmeleri kendilerinden büyük ölçekli işletmelere karşı korumayı amaçlamakta ve bu işletmelerin alacaklarını ticari ihtiyaçlarına uygun sürelerde tahsil edebilmesi için taraflar arasındaki sözleşmelerde anlaşılan vadelere kanuni üst sınırlar getirmektedir. Ayrıca Bakanlık’a esas işletme konusu hızlı tüketim mallarının satışı olan ve belirli sayıdan fazla şubeye sahip işletmelere tıbbi beslenme tedavisi gerektiren hastalıklara yönelik gıda ürünü satış yükümlülüğü getirme yetkisi tanınmıştır. Perakende sektörü paydaşlarının Yönetmelik ile getirilen değişiklikleri dikkatle incelemeleri ve ilgili düzenlemelerin yürürlük tarihlerine kadar uyum çalışmalarını tamamlamaları önem arz etmektedir.