Kripto Kanunu Taslağı, Yeniden

Yeni Gelişmeler

Türkiye Büyük Millet Meclisi (“TBMM“), üzerinde uzun süredir konuşulan ve Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’in de işaret ettiği, 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu’na (“Kanun“) kripto varlıklara ilişkin düzenlemeler getirilmesini öngören kripto varlık kanunu taslağını (“Yeni Kanun Taslağı“) gündemine taşıdı. Daha önce, kripto varlıklar hakkında 2021 yılının sonunda bir kanun taslağı (“Önceki Kanun Taslağı“) TBMM’ye sunulmuş ancak bu taslak yasalaşmamıştı. Önceki taslakla ilgili bültenimize buradan ulaşabilirsiniz.

Yeni Kanun Taslağı Neler Getiriyor?

Yeni Kanun Taslağı ile kripto varlık, kripto varlık alım satım platformu (“Platform“), kripto varlık saklama hizmeti ve kripto varlık hizmet sağlayıcıları (“Hizmet Sağlayıcılar“) kavramları tanımlı hâle gelecek. Önceki Kanun Taslağı’nda olduğu gibi, Yeni Kanun Taslağı’nda da kripto varlık, dağıtık defter teknolojisi veya benzer bir teknoloji kullanılarak sanal olarak oluşturulup saklanabilen, dijital ağlar üzerinden dağıtımı yapılan ve değer veya hak ifade edebilen gayri maddi varlıkları ifade edecek.

Ayrıca, Platformlar ile saklama hizmeti sağlayan kuruluşların tabi olduğu usul ve esaslar ile bunların denetimine ilişkin kurallar ve usulsüzlük hâlinde tabi olunacak yaptırımlar da Yeni Kanun Taslağı ile getirilen düzenlemeler arasında yer alıyor.

Kurul, sermaye piyasası araçlarına özgü haklar sağlayan kripto varlıklara ilişkin olarak düzenleme yapma yetkisine sahip olacakken; ödeme hizmetleri ve elektronik para mevzuatı kapsamında elektronik para olarak kabul edilen kripto varlıklara ilişkin Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası; sunulan bir ürün veya hizmete erişilmesini amaçlayan veya bunları temsil eden kripto varlıklara ilişkin Ticaret Bakanlığı, düzenleme yapabilecek. Ayrıca, kripto varlıklar taşıdıkları özellikler ve vadettikleri haklara göre, aynı unsurları yazılı, sözlü ve sair yöntemlerle sunmaları halinde geçerli olan mevzuat hükümlere tabi olacaklar.

Kripto Varlık Olarak Sermaye Piyasası Araçları

Önceki Kanun Taslağı gibi, Yeni Kanun Taslağı da, Sermaye Piyasası Kurulu’nun (“Kurul“) sermaye piyasası araçlarının kripto varlık olarak ihracına izin verebileceğini düzenliyor.

Platformların, Saklama Hizmetlerinin ve Hizmet Sağlayıcıların Tabi Olduğu Esaslar

• Yeni Kanun Taslağı ile getirilen ve Önceki Kanun Taslağı’nda yer almayan en önemli düzenlemelerden birisi, belirli şartları sağlayan kripto varlıkların satış ve dağıtımının kitle fonlaması yöntemiyle yapılabilmesi hususunda Kurul’a yetki verilmesi. Bu kapsamda, sağlanması gerekli olan şartlar şu şekilde:
  • Satış ve dağıtımı yapılacak olan kripto varlığın dağıtık defter teknolojisini veya benzer bir teknolojik altyapıyı geliştirmesi.
  • Söz konusu kripto varlığın değerinin geliştirdiği teknolojiden ayrıştırılamayan nitelikte olması.
  • İlgili kripto varlığın Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu’nun (“TÜBİTAK“) belirleyeceği usul ve esaslar çerçevesinde onaylanması.
• Önceki Kanun Taslağı’nda olduğu gibi, Yeni Kanun Taslağı uyarınca da, Platformlar’ın kurulabilmesi ve faaliyete başlaması için Kurul’dan izin alması zorunlu olacak ve Platformlar’ın kuruluşlarına, faaliyetlerine, ortaklarına, sermaye yükümlülüklerine, bilgi sistemleri ve teknolojik altyapılarına, pay devirlerine ve benzeri diğer hususlara ilişkin belirlemeleri yapmaya da Kurul yetkili olacak.
• Yeni Kanun Taslağı, Hizmet Sağlayıcılar’ın pay sahiplerine, yönetim kurulu üyelerine, temsilcilerine ilişkin şartları da belirledi. Keza, Hizmet Sağlayıcılar’ın sermaye yapısı değişiklikleri belli durumlarda Kurul izni gerektirebilecek.
• Yeni Kanun Taslağı, Önceki Kanun Taslağı tarafından Kurul’a verilen, Platformlar’da işlem görecek kripto varlıkların belirlenmesi ve işlem görmenin sonlandırılması ve elden çıkarılmasına ilişkin düzenlemeler yapma yetkisini korumakla birlikte, ayrıca, Platformlar’a bu hususlarda yazılı prosedürler oluşturma yükümlülüğü getiriyor.
• Önceki Kanun Taslağı’nda olduğu gibi, Platformlar, faaliyet izni aldıkları yıldan itibaren faiz gelirleri hariç bütün gelirlerinin azami %10’u olmak üzere, her takvim yılı için Kurul tarafından belirlenecek oranda bir ücreti Kurul’a ödeyecek.
• Müşterilerin kripto varlık transferlerinin gerçekleştirildiği cüzdanlara ve nakit transferlerinin gerçekleştirildiği banka hesaplarına ilişkin kayıtlar yetkilendirilmiş kuruluşlarca takip edilebilir şekilde tutulacak. Bununla birlikte, Kurul, Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın uygun görüşü doğrultusunda yetkilendirilmiş kuruluşlar vasıtasıyla transfer edilebilecek azami kripto varlık miktarı ve bunların cari değerine ilişkin limitlere dair belirleme yapabilecek.
• Yeni Kanun Taslağı, Platformlar’ın müşterilerine ait kripto varlıkların, müşterilerin kendi cüzdanlarında saklanacağını düzenliyor. Ancak Önceki Kanun Taslağı’nın, müşterilerin kendi cüzdanlarında bulundurmayı tercih etmedikleri kripto varlıklar ve müşterilere ait nakitlerin Kurul tarafından yetkilendirilmiş ve Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu tarafından uygun görülen bankalarca veya Kurul tarafından yetkilendirilmiş diğer kuruluşlarca saklanacağına ilişkin kuralını koruyor.
• Yine Önceki Kanun Taslağı’nda olduğu gibi, Yeni Kanun Taslağı uyarınca da müşterilere ait nakitler ve kripto varlıklar, Hizmet Sağlayıcılar’ın malvarlığından ayrı olacak ve bu varlıklar Hizmet Sağlayıcılar’ın borçları nedeniyle haciz, rehin ve ihtiyati tedbire konu ve iflas masasına dâhil edilemeyecek.
• Platform ve müşteriler arasında kripto varlık alım satımına ilişkin sözleşmeler yazılı veya mesafeli olarak gerçekleştirilebilecek. Bu sözleşmelere ilişkin usul ve esasları Kurul belirleyebilecek.
• Platformlar’da gerçekleştirilen işlemler bakımından Kanun’un piyasa bozucu eylemlere ilişkin hükümleri kıyasen uygulama alanı bulacak.
• Yeni Kanun Taslağı, Önceki Kanun Taslağı tarafından getirilen, yatırımcıyı korumayı amaçlayan geniş sorumluluk rejimini koruyor. Buna göre, Hizmet Sağlayıcılar; hukuka aykırı faaliyetleri, teslim yükümlülüklerinde temerrüde düşmeleri ya da siber saldırı, teknik arızalar, operasyonel hatalar veya Hizmet Sağlayıcılar’ın mensuplarından kaynaklanan suiistimaller sonucunda oluşan zararlar nedeniyle birincil olarak sorumlu olacak; Hizmet Sağlayıcılar’ın tazmin imkanı olmadığında ise kendilerine yükletilebildiği ölçüde Hizmet Sağlayıcılar’ın mensupları zararlardan sorumlu tutulacak. Zarardan sorumlu tutulan gerçek kişiler hakkında Kurul’un talebi üzerinde şahsen iflas kararı verilebilecek.
• Yeni Kanun Taslağı’na özgü başka bir kritik düzenleme ise kripto varlıkların rehni rejiminin belirlenmesi. Buna göre, kripto varlıkların rehni, 6750 sayılı Ticari İşlemlerde Taşınır Rehni Kanunu’na tabi olacak.
• Kripto varlıklara yönelik yatırım danışmanlığı ve portföy yöneticiliği yapılmasına ilişkin olarak Kurul tarafından özel düzenleme yapılacak.

Usulsüz İşlemler ve İzinsiz Faaliyetlere Yönelik Tedbir ve Yaptırımlar

• Önceki Kanun Taslağı’nda olduğu gibi, Hizmet Sağlayıcılar’ın Kanun’a uygunluğunu Kurul denetleyecek ve gerekli gördüğü takdirde TÜBİTAK’ın da denetim faaliyetine katılmasını talep edebilecek.
• Yeni Kanun Taslağı, Hizmet Sağlayıcılar’ın hukuka aykırı faaliyet ve işlemleri ile izinsiz kripto varlık hizmet sağlayıcılığı faaliyeti ve bu faaliyetlere ilişkin ilan, reklam ve açıklamalara yönelik olarak uygulanacak tedbirler bakımından sırasıyla sermaye piyasası kurumlarının hukuka aykırı faaliyet veya işlemlerinde uygulanacak tedbirlere, izinsiz sermaye piyasası faaliyetinde uygulanacak tedbirlere ve kanuna aykırı ilan, reklam ve açıklamalarda uygulanacak tedbirlere atıf yapıyor.
• Önceki Kanun Taslağı’nda bulunan ve Yeni Kanun Taslağı’nda da yer alan bir başka düzenleme ise izinsiz kripto varlık hizmet sağlayıcılığı faaliyetine ilişkin. Buna göre, izin almaksızın Hizmet Sağlayıcı olarak faaliyet gösteren gerçek kişi ve tüzel kişilerin yetkilileri üç yıldan beş yıla kadar hapis ve bir milyon Türk lirasına kadar adli para cezası ile cezalandırılacak.
• Kurul, ödeme ve kripto varlık teslim yükümlülüklerini yerine getiremediğini veya mali gücünün zayıfladığını tespit ettiği Hizmet Sağlayıcılar’ın mali yapılarının güçlendirilmesini istemeye veya faaliyetlerini geçici olarak durdurmaya ya da faaliyet yetkilerini kaldırmaya ve bundan sorumlu yönetici ve çalışanların imza yetkilerini sınırlamaya ve durdurmaya yetkili olacak.
• Önceki Kanun Taslağı’nda olduğu gibi, Kurul tarafından belirlenen esaslara aykırı olarak internet üzerinden yapılan ilan, reklam ve duyurularla ilgili olarak Kurul’un başvurusu üzerine Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu internet sitesi erişimini engelleyebilecek. Erişim engeli tedbiri, bundan başka, hukuka aykırı olarak kripto varlıklara yönetim danışmanlığı ve/veya portföy yöneticiliği yapılmasında da söz konusu olacak.
• Yurt dışında yerleşik Platformlar tarafından Türkiye’de yerleşik kişilere yönelik faaliyet ve tanıtımda bulunulması izinsiz kripto varlık hizmet sağlayıcılığı sayılacak. Buna göre, yurt dışında yerleşik Platformlar Türkiye’de yerleşik kişilere yönelik faaliyette bulunmak için Kurul’dan Kanun hükümlerine göre izin almak durumunda olacak.
• Bununla birlikte, Önceki Kanun Taslağı’nın Türkiye’de yerleşik kişilerin kripto varlıklara ilişkin alım satım işlemlerini yalnızca Kurul tarafından yetkilendirilmiş kuruluşlar nezdinde yapmaları; yurt dışında yerleşik kuruluşlarda gerçekleştirecekleri alım satım işlemleri ve bu işlemlere bağlı kripto varlık transferlerini yalnızca Türkiye’de yetkilendirilmiş kuruluşlar vasıtasıyla yapmalarını ve yurt dışında yerleşik kuruluşlarda gerçekleştirilecek alım satım işlemleri kapsamında Türkiye’de yetkilendirilmiş kuruluşların cüzdanları veya banka hesapları dışına kripto varlık ve nakit çıkışı gerçekleştirilmesi halinde, işlemler sonucu elde edilen kripto varlık ya da nakdin mevzuatta belirlenmiş süreler içerisinde ilgili yetkilendirilmiş kuruluşun cüzdanlarına ya da banka hesaplarına aktarılmasını gerektiren ve yukarıdaki hususlara aykırı hareket eden müşteriler için idari para cezası öngören hükümleri terk edildi.

İntibak Süreci

Yeni Kanun Taslağı, yürürlüğe girdiği tarih itibariyle hâlihazırda Platform olarak faaliyet gösterenler için iyi bir haberle geldi. Buna göre, bu Platformlar, Kurul tarafından çıkarılacak ikincil düzenleme yürürlüğe girene kadar faaliyetlerine Kurul’dan izin şartı aranmaksızın devam edecek. Ancak söz konusu ikincil düzenleme yürürlüğe girene kadar yeni bir Platform kurulamayacak. Yeni kurulacak Platformlar ikincil düzenlemede belirlenen şartları sağlayıp, Kurul’dan izin almalarını müteakip faaliyetlerine başlayabilecekler.

Yeni Kanun Taslağı’nın kanunlaşıp yürürlüğe girdiği tarih itibariyle hâlihazırda Platform olarak faaliyet gösterenlerden ikincil düzenlemede belirlenen süre içerisinde Kurul’a faaliyet izni almak üzere başvuruda bulunmaksızın faaliyette bulunmaya devam edenlerin izinsiz kripto varlık hizmet sağlayıcılığı faaliyetinde bulunduğu kabul edilecek.

Son olarak, yurt dışında yerleşik Platformlar’ın Türkiye’deki yerleşik kişilere yönelik faaliyetlerini Yeni Kanun Taslağı’nın kanun olarak yürürlüğe girdiği tarihi takip eden bir ay içerisinde sonlandırması, aksi takdirde faaliyetlerinin izinsiz kripto varlık hizmet sağlayıcılığı faaliyeti olarak değerlendirileceği öngörülüyor.

Sonuç

Yeni Kanun Taslağı, kripto varlıkları Kanun kapsamında sermaye piyasası araçları ile birlikte ele alıyor. Bununla birlikte, kripto varlıklara sermaye piyasası aracı niteliği kazandırmıyor ve bunlar için sermaye piyasası araçlarınınkine benzer, yatırımcı yanlısı bir sorumluluk rejimi öngörüyor.

Yeni Kanun Taslağı, kripto varlıkların takibini mümkün kılmak amacıyla “kapalı devre” yaklaşımını da açıkça benimsiyor.

Son olarak, Yeni Kanun Taslağı, düzenleme getirmediği birçok alanda Kurul’a ikinci düzenlemeler yapma yetkisi sağlıyor. Yeni Kanun Taslağı kanunlaşırsa, Kurul’un getireceği ikincil düzenlemeler Türkiye’de kripto varlık piyasasının nasıl şekilleneceğine de ışık tutacak.