Rekabet Kurumu 2023 Yılına İlişkin Yıllık Raporunu Yayımladı

Yeni Gelişme

Rekabet Kurumu (“Kurum“) 2023 Yıllık Raporu’nu (“Rapor“) 13 Ağustos 2024 tarihinde resmi internet sitesinde yayımladı. Rapor’un tamamına buradan ulaşabilirsiniz. Rapor, Kurum’un 2023 yılındaki faaliyetleri hakkında genel bir bakış açısı sağlamaktadır.

Rapor’un önsözünde, Rekabet Kurulu’nun (“Kurul“) 2023 yılında sonuçlandırdığı rekabet ihlallerine ilişkin dosyalarda bir önceki yıla göre artış yaşandığı, 2020 yılından bu güne Kurum’un izlediği tüketici refahı odaklı yaklaşımın, 2023 yılı çalışmalarında kendini ağırlıklı olarak gösterdiğinin altı çizilmiştir. Bunun bir sonucu olarak gıda endüstrisinin 2023 yılında rekabet ihlali incelemelerine en çok konu olan ilk üç sektör içinde yer aldığı belirtilmektedir.

İlave olarak, önsözde, 2023 yılının işgücü piyasaları açısından oldukça önemli bir yıl olduğu belirtilmiş, 2023 yılında karara bağlanan işgücü ile ilgili soruşturmada çalışan ayartmama anlaşmalarının kartel olarak tanımlandığı vurgulanmıştır. Söz konusu tanımın Kurum olarak çalışan ayartmama anlaşmalarına taviz gösterilmeyeceğini işaret etmesi bakımından önemli olduğunun altı çizilmiştir.

Düzenleme Faaliyetleri

Kurum, 2023 yılında Kartellerin Ortaya Çıkarılması Amacıyla Aktif İşbirliği Yapılmasına Dair Yönetmelik’i güncellemiştir. Rapor’a göre, Yerinde İncelemelere İlişkin Usul ve Esaslara Dair Yönerge Taslağı’na yönelik ise devam eden çalışmalar bulunmaktadır.

Bırakalım Sayılar Konuşsun

2022 ile kıyaslandığında, Kurul kararlarının sayısında yaklaşık %8 oranında bir artış olmuştur. Nitekim 2022 yılında 342 dosyaya ilişkin karar verilirken, 2023 yılında 370 adet dosya hakkında karar verilmiştir. 2023 yılında karara bağlanan dosyaların yaklaşık %59’u birleşme ve devralmalara, %39’u rekabet ihlallerine, %2’si ise muafiyet/menfi tespite ilişkindir.

• Rekabet Hukuku İhlalleri: Kurul’un 2023 yılında rekabet hukuku ihlallerine ilişkin aldığı 145 kararın 117’si soruşturma süreci sonunda, geri kalanı ise önaraştırma süreci sonunda alınmıştır. Buna göre , Kurul’un 54’ü soruşturma olmak üzere 78 dosya hakkında karar verdiği 2022 yılı ile kıyaslandığında 2023 yılında Kurul’un sonuca bağladığı dosya sayısında ciddi bir artış meydana geldiği söylenebilecektir.
  • 145 dosyadan 121’i rekabeti kısıtlayıcı anlaşmalara (55’i rakipler arasındaki, 69’u tedarik zincirinin farklı seviyelerindeki teşebbüsler arasındaki (dikey) anlaşmalara ilişkin olup, 3’ü ise karma niteliktedir) ve 18 tanesi hâkim durumun kötüye kullanılmasına ilişkin olup; 6’sı ise karma niteliktedir.
  • Kurul, önaraştırmayla sonuçlanan 28 dosyadan 25’inde iddiaları reddetmiş; soruşturma açılmasına yer olmadığına karar vermiştir
  • Soruşturmaların en çok ilgili olduğu sektörler; (i) kimya ve madencilik, (ii) gıda endüstrisi, (iii) makine endüstrisi, (iv) otomotiv ve taşıtlar, (v) kültür, sanat, eğlence olarak sıralanmıştır.
  • 117 adet soruşturma dosyasından 28’inin taahhütlerle sonlandırıldığı ve 68 dosyanın da uzlaşma ile sonlandırıldığı görülmektedir. Bu rakamlar, Rapor’un 2021 yılında yürürlüğe giren Taahhüt Tebliği ve Uzlaşma Yönetmeliği’nin etkin bir şekilde uygulandığı değerlendirmesini desteklemektedir.
• Birleşme ve Devralmalar: 2023 yılında Kurul toplam 217 işlemi incelemiş olup, bu sayı 2022 yılındaki 245 işleme kıyasla %11 oranında bir düşüş göstermiştir.
  • Kurul, 139’ı devralma, 73’ü ortak girişim, 3’ü özelleştirme ve 2’si birleşme olmak üzere 217 işlemi incelemiştir.
  • Bildirilen 30 adet işlemin ise kapsam dışı veya izne tabi olmadığı sonucuna varılmıştır. Kurul, bildirime tabi olan 187 adet işlemin 184 adedine koşulsuz, 3 adedine ise koşullu izin vermiştir.
  • Rapor’a göre, Kurul 2023 yılında 1 işlemi nihai incelemeye almış, bu işlem hakkında ise incelemeler devam etmektedir.
  • Birleşme ve devralma kararlarının yoğunlaştığı ilk üç sektör ise bilişim teknolojileri ve platform hizmetleri, kimya ve madencilik, sağlık hizmetleri olmuştur.
  • Daha detaylı bilgi için, 2023 Yılı Birleşme ve Devralma Görünüm Raporu’na ilişkin hukuk bültenimize buradan ulaşabilirsiniz.
• Muafiyet ve Menfi Tespit Kararları: Kurul, 2023 yılında otomotiv ve taşıtlar; bilişim teknolojileri ve platform hizmetleri; banka, sermaye piyasası, finans ve sigorta hizmetleri ve medya, reklamcılık ve yayıncılık sektörlerinde toplam 6 muafiyet ve 2 menfi tespit dosyasını karara bağlamıştır.
  • Kurul, ilgili dosyalardan 4’ünü bireysel muafiyet tanıyarak neticelendirirken, 1’inin grup muafiyetinden faydalandığına hükmetmiş ve 1’i hakkında da koşullu olarak bireysel muafiyet kararı vermiştir.

İdari Para Cezaları

Rapor, teşebbüslere uygulanan idari para cezalarına ilişkin tam karşılaştırmalı bir yıllık özet sağlamaktadır;

• 2022 yılına kıyasla, 2023 yılında esasa ilişkin verilen ceza tutarlarında bir artış görülmektedir. Kurul, 2022 yılında rekabet hukuku ihlalleri nedeniyle toplam 1,73 milyar TL tutarında para cezası verirken, bu rakam 2023 yılında 1,90 milyar TL’ye yükselmiştir.
• 2023 yılında tamamlanan soruşturmalarda uygulanan idari para cezaları incelendiğinde, en yüksek toplam ceza miktarı 792,8 milyon TL ile gıda sektörüne kesilirken, bu sektörü 715,2 milyon TL ile makine endüstrisi ve 499,4 milyon TL ile sağlık hizmetleri sektörü takip etmiştir.
• Rekabeti sınırlayıcı anlaşma, uyumlu eylem ve kararlar sebebiyle verilen idari para cezalarının toplamı yaklaşık 1,8 milyar TL tutarındayken, hâkim durumun kötüye kullanılması sebebiyle verilen idari para cezalarının toplamı 101 milyon TL tutarındadır.
• Bilgi isteme ve/veya yerinde inceleme kapsamında yanlış ya da yanıltıcı bilgi sağlanması neticesi verilen ceza miktarı 3,4 milyon TL tutarında olmuştur.
• Yerinde incelemenin engellenmesi veya zorlaştırılması sebebiyle 267 milyon TL idari para cezası uygulanmıştır.
• Kurul tarafından teşebbüslere toplamda 492 milyon TL nispi idari para cezası uygulanmıştır.

Sonuç

Rapor’da 2023 yılı yoğun ve verimli bir yıl olarak nitelendirilmiş, Kurum’un başlıca görevi olan rekabet hukuku kurallarının uygulanması açısından tüm fonksiyonlarını ara vermeden yerine getirmeye devam ettiği ve rekabet savunuculuğu faaliyetlerini aksatmadan yürüttüğü belirtilmiştir. Kurum, önceki yıllarda olduğu gibi, 2023 yılında da ulusal ve uluslararası piyasalardaki gelişmeler, ilgili literatür ve diğer ülke uygulamaları yakından izlenmeye devam edileceğini de ayrıca Rapor kapsamında belirtmiştir. Buna göre, Rapor kapsamında, Kurum’un önümüzdeki senelerde de aynı 2023 yılında olduğu gibi oldukça aktif olacağı ve dünyadaki rekabet hukuku gelişmelerinin, trendlerinin Türkiye’deki izdüşümlerini görmeye devam edeceğimiz öngörülebilecektir.