5651 sayılı İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun (“İnternet Kanunu“) madde 8(4) ve (11)’i kısmen, madde 9’u ise tamamen iptal eden Anayasa Mahkemesi’nin 11 Ekim 2023 tarihli ve 2020/76 sayılı kararı (“Karar“) 10 Ekim 2024 tarihinde yürürlüğe girdi.
Karar’da, Anayasa Mahkemesi, ilgili düzenlemelerin içeriğe erişimin sınırlandırılması bakımından kademeli bir müdahale yöntemi sunmadığını vurgulamıştır. Bu kapsamda, İnternet Kanunu’nun (i) kişilik haklarının ihlali halinde erişimin engellenmesi/içeriğin çıkarılması rejimini düzenleyen 9. maddesi ile (ii) Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu’nun (“BTK“) “içeriğin çıkarılması” kararı verme ve uyulmaması halinde para cezası uygulama yetkisini düzenleyen madde 8(4) ve (11)’in belirli bölümleri iptal edilmiştir.
Karara buradan ulaşabilirsiniz.
İptal Edilen Düzenlemeler
Karar ile katalog suçlar (örneğin müstehcenlik, kumar oynanması için yer ve imkan sağlama, uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanılmasını kolaylaştırma, Atatürk aleyhine işlenen suçlar) ve kişilik haklarının ihlali ile ilgili içeriklere yönelik erişim engelleme tedbirlerini düzenleyen İnternet Kanunu’nun 8(4), (11) ve 9. maddeleri kısmen veya tamamen iptal edilmiştir.
Anayasa Mahkemesi aşağıdaki gerekçelerle ilgili düzenlemelerin iptaline karar vermiştir:
| Maddenin İptal Öncesi Hali | Maddenin İptal Sonrası Hali | Anayasa Mahkemesi’nin İptal Gerekçeleri |
| İnternet Kanunu Madde 8(4) | ||
| İçeriği birinci fıkrada belirtilen suçları [katalog suçlar] oluşturan yayınlara ilişkin olarak içeriğin çıkarılması ve/veya erişimin engellenmesi kararı re’sen Başkan [BTK Başkanı] tarafından verilir. | İçeriği birinci fıkrada belirtilen suçları oluşturan [katalog suçlar] yayınlara ilişkin olarak İçeriğin çıkarılması ve/veya erişimin engellenmesi kararı re’sen Başkan [BTK Başkanı] tarafından verilir. | Anayasa Mahkemesi, idari bir makam olan BTK’nın henüz kesinleşmiş bir mahkeme kararı olmaksızın kendi yaptığı suç tespitine dayalı olarak içeriğin çıkarılması kararı verebilmesi ve bu kararın icra edilmemesi durumunda idari para cezası uygulayabilmesinin Anayasa’nın adil yargılanma hakkını düzenleyen 36. maddesini ve masumiyet karinesini düzenleyen 38. maddesini ihlal ettiğini değerlendirmiştir. |
| İnternet Kanunu Madde 8(11) | ||
| İdarî tedbir olarak verilen içeriğin çıkarılması ve/veya erişimin engellenmesi kararının yerine getirilmemesi halinde, Başkan tarafından ilgili içerik, yer ve erişim sağlayıcısına […] idarî para cezası verilir. İdarî para cezasının verildiği andan itibaren yirmidört saat içinde erişim sağlayıcı tarafından kararın yerine getirilmemesi halinde Kurum tarafından yetkilendirmenin iptaline karar verilebilir. | İdarî tedbir olarak verilen içeriğin çıkarılması ve/veya erişimin engellenmesi kararının yerine getirilmemesi halinde, Başkan tarafından ilgili içerik, yer ve erişim sağlayıcısına […] idarî para cezası verilir. İdarî para cezasının verildiği andan itibaren yirmidört saat içinde erişim sağlayıcı tarafından kararın yerine getirilmemesi halinde Kurum tarafından yetkilendirmenin iptaline karar verilebilir. | |
| İnternet Kanunu Madde 9 | ||
| 9. maddedeki Temel Düzenlemeler: İnternet ortamında yapılan yayın içeriği nedeniyle kişilik haklarının ihlal edildiğini iddia eden gerçek ve tüzel kişiler ile kurum ve kuruluşlar, içerik sağlayıcısına, buna ulaşamaması hâlinde yer sağlayıcısına başvurarak uyarı yöntemi ile içeriğin yayından çıkarılmasını isteyebileceği gibi doğrudan sulh ceza hâkimine başvurarak içeriğin çıkarılmasını ve/veya erişimin engellenmesini de isteyebilir. İnternet ortamında yapılan yayın içeriği nedeniyle kişilik hakları ihlal edilenlerin talepleri doğrultusunda hâkim, içeriğin çıkarılmasına ve/veya erişimin engellenmesine karar verebilir. Karar, yalnızca ihlalin gerçekleştiği kısım ile ilgili olarak verilir, ancak ihlalin engellenemediği durumlarda internet sitesindeki tüm yayınlara yönelik olarak erişim engellenmesine de karar verilebilir. İçeriğin çıkarılması ve/veya erişimin engellenmesi kararının gereği derhâl, en geç dört saat içinde ilgili içerik ve yer sağlayıcılar ile erişim sağlayıcı tarafından yerine getirilir. | Maddenin tamamı iptal edilmiştir | Anayasa Mahkemesi, 9. maddenin;
belirterek maddenin Anayasa’nın ifade ve basın özgürlüğünü düzenleyen 25. ve 26. maddelerini ihlal ettiğini değerlendirmiştir. |
Sonuç
Karar, Türkiye’nin internet hukuku mevzuatında önemli değişikliklere kapı aralamıştır. Karar’ın yürürlüğe girmesiyle birlikte, internet ortamında yer alan içeriklerin denetlenmesine ilişkin düzenlemelerin yeniden şekillenmesi beklenmektedir. Bu kapsamda tüm şirketler, Karar’ın uygulamadaki etkilerini yakından takip etmeli ve internet ortamında yer alan içeriklere ilişkin düzenlemelere uygun hareket etmelidir.
