Yeni Gelişme
30 Ekim 2024 tarihli ve 32707 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun (“Kanun“) ile 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun (“Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun“) ve 6563 sayılı Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun’da (“E-Ticaret Kanunu“) önemli değişiklikler yapıldı.
Kanun kapsamında doğrudan satış sistemine ve bu sisteme aykırılık bakımından getirilen idari para cezalarına ilişkin hükümler 30 Temmuz 2025 tarihinde yürürlüğe girecek olup, diğer düzenlemeler ise 30 Ekim 2024 itibariyle yürürlüğe girmiştir.
Kanun metnine buradan ulaşabilirsiniz.
Kanun’un Getirdiği Yenilikler Neler?
Kanun ile getirilen başlıca değişiklikler aşağıdaki gibidir:
A. Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’daki Değişiklikler
1.Tüketici Kredisi Sözleşmeleri
5411 sayılı Bankacılık Kanunu (“Bankacılık Kanunu“) kapsamında yer alan sözleşmelerin yazılı veya uzaktan iletişim araçlarıyla mesafeli olarak ya da mesafeli olsun olmasın ilgili mevzuat çerçevesinde yazılı şeklin yerine geçebileceğinin belirlendiği ve bir bilişim veya elektronik haberleşme cihazı üzerinden gerçekleştirilebilecek ve tüketici kimliğinin doğrulanmasına imkan verecek yöntemler yoluyla kurulabileceği düzenlenmiştir. Bankacılık Kanunu ile uyum sağlayabilmek adına Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun kapsamında kredi veren ile tüketiciler arasındaki tüketici kredisi sözleşmelerinin yazılı olarak kurulabilmelerinin yanında mesafeli şekilde de kurulabilmeleri öngörülmüştür.
2. Doğrudan Satış Sistemi
Daha önce İş Yeri Dışında Kurulan Sözleşmeler Yönetmeliği’nde düzenlenen doğrudan satış sistemi, Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’a eklenen 47/A maddesi ile de düzenleme altına alınmış ve ilave birtakım ilke ve esaslar getirilmiştir.
Doğrudan satış şirketlerinin sermaye şirketi şeklinde kurulmaları ve İş Yeri Dışında Kurulan Sözleşmeler Yönetmeliği’nde düzenlenen diğer koşulları sağlamaları zorunlu tutulmuştur. Doğrudan satış sisteminin, elde edilecek kazancın ağırlıklı olarak sisteme yeni doğrudan satıcılar kazandırılması ve bu sayede ortaya çıkan menfaatlerin dağıtılması üzerine kurulması, mal veya hizmetin tüketicilere satışını esas almaması durumunda her bir aykırılık için 5.000.000 TL idari para cezası uygulanacaktır.
Doğrudan satış şirketinin belirlediği miktar ya da tutarda mal veya hizmet satın alınması doğrudan satıcının sistem içindeki seviyesini belirleyemeyecektir. Daha önce İş Yeri Dışında Kurulan Sözleşmeler Yönetmeliği uyarınca doğrudan satış sistemi kapsamında mal veya hizmet satın alan tüketiciye herhangi bir gerekçe göstermeksizin ve cezai şart ödemeksizin sözleşmeden cayma hakkını kullanabilmesi için tanınan 14 günlük süre Kanun ile 30 güne çıkarılmıştır. Bu düzenlemelere aykırılığı tespit edilenler hakkında aykırılığı tespit edilen her bir işlem için 2.200 TL idari para cezası uygulanacaktır.
Doğrudan satış şirketi, Ticaret Bakanlığı tarafından belirlenen hususlarda tüketicinin bilgilendirilmesini, talep ve bildirimlerini iletebilmesini sağlayan bir sistem kurmakla yükümlü kılınmıştır. Bu yükümlülüğe aykırı hareket edenlere aykırılığın giderilmesi için 3 ay süre verilecektir. Bu süre sonunda aykırılığın giderilmemesi halinde 1.000.000 TL idari para cezası uygulanacaktır.
3. Yaptırımlar
Kanun ile Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’da yer alan birtakım ihlaller için uygulanacak para cezaları tutarları güncellenmiştir. Bu kapsamda özellikle;
- Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’un haksız ticari uygulamalara ilişkin 62. maddesinde belirtilen yükümlülüklere aykırı hareket edenler hakkında haksız ticari uygulamanın 3 aya kadar tedbiren durdurulması veya durdurulması yaptırımı ya da 60.000 TL’den 600.000 TL’ye kadar idari para cezası uygulanacaktır. Reklam Kurulu, ihlalin niteliğine göre bu cezaları birlikte veya ayrı ayrı verebilecektir. İdari para cezası, aykırılık ülke genelinde gerçekleşmiş ise 600.000 TL’den 6.000.000 TL’ye kadar uygulanabilecektir.
- Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’un ticari reklamlara ilişkin 61. maddesinde belirtilen yükümlülüklere aykırılık durumunda ise;
- yerel düzeyde yayın yapan televizyon kanalı aracılığı ile gerçekleşmesi halinde 110.000 TL’den 1.100.000 TL’ye kadar,
- ülke genelinde yayın yapan televizyon kanalı aracılığı ile gerçekleşmesi halinde 2.210.000 TL’den 22.100.000 TL’ye kadar,
- süreli yayınlar aracılığıyla gerçekleşmesi halinde yukarıda belirtilen cezaların yarısı,
- yerel düzeyde veya uydu üzerinden yayın yapan radyo kanalı aracılığı ile gerçekleşmesi halinde 60.000 TL’den 600.000 TL’ye kadar,
- ülke genelinde yayın yapan radyo kanalı aracılığı ile gerçekleşmesi halinde 600.000 TL’den 6.000.000 TL’ye kadar,
- uydu üzerinden yayın yapan televizyon kanalı veya internet aracılığı ile gerçekleşmesi halinde 600.000 TL’den 6.000.000 TL’ye kadar,
- kısa mesaj aracılığı ile gerçekleşmesi halinde 280.000 TL’den 2.800.000 TL’ye kadar,
- diğer mecralar aracılığı ile gerçekleşmesi halinde ise 60.000 TL’den 600.000 TL’ye kadar idari para cezası uygulanacaktır.
- Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun kapsamına giren hususlarda, yetkili ve görevli kişi veya kuruluşlara her türlü bilgi ve belgenin doğru olarak gösterilmesi veya istenmesi hâlinde belgelerin aslının veya onaylı kopyalarının verilmesi zorunluluğuna aykırı hareket edenlere 7 gün içinde bilgi ve belgelerin doğru olarak verilmesi veya yerinde inceleme imkânının sağlanması yönünde yapılan ihtara rağmen aykırılığın devamı hâlinde 80.000 TL’den az olmamak üzere aykırılığın gerçekleştiği tarihten bir önceki mali yıl sonunda oluşan yıllık gayrisafi gelirlerinin %1’i oranında idari para cezası verilecektir. Gayrisafi gelirin bildirilmediği veya yanlış bildirildiği durumlarda ön ödemeli konut satışlarında 6.000.000 TL, diğer satışlarda 1.000.000 TL idari para cezası uygulanacaktır. Gayrisafi gelirini beyan etme yükümlülüğü bulunmayanlar hakkında ise 50.000 TL idari para cezası uygulanacaktır.
Reklam Kurulu, yukarıda alt ve üst sınırlan belirtilen idari para cezalarını uygularken aykırılığın haksızlık içeriği, aykırılık dolayısıyla elde edilen menfaatin veya neden olunan zararın büyüklüğü ile aykırılığı gerçekleştirenin kusuru ve ekonomik durumu gibi hususları dikkate alacaktır.
İlaveten, Reklam Kurulu tarafından verilen idari para cezaları hariç olmak üzere, Ticaret Bakanlığı tarafından verilen idari para cezaları ile valilikler tarafından verilen idari para cezalarına karşı uzlaşma talebinde bulunulabilmesini öngören Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’un 77/A maddesinin 2. fıkrası yürürlükten kaldırılmıştır.
B. E-Ticaret Kanunu’ndaki Değişiklikler
2022 yılında E-Ticaret Kanunu’nda yapılan değişiklikler ile elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcılara lisans alma yükümlülüğü getirilmiştir. Ancak, anılan düzenlemelerde aynı zamanda yurt dışına yönelik gerçekleştirilen satışlar bakımından lisans ücretinin hesaplanmasında bazı istisnalar öngörülmüştür ve elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcı ve ekonomik bütünlük içinde bulunduğu elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcıların elektronik ticaret pazar yerleri üzerinden yurt dışına yapılan satışlar lisans ücretinin hesaplanmasına dahil edilmeyeceği hüküm altına alınmıştır. Kanun ile birlikte ise lisans ücretinin hesaplanmasına ilişkin ilave istisnalar getirilmiştir:
Lisans ücretinin hesaplanmasında elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcının net işlem hacminin, ETBİS verileri kullanılarak hesaplanan elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcı ve elektronik ticaret hizmet sağlayıcıların net işlem hacimleri toplamının %20’sinden fazla olmaması şartıyla, izleyen takvim yılında gerçekleştirilen aşağıdaki tutarların 2 katı, o takvim yılına ilişkin net işlem hacminden indirilecektir;
- elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcı ve ekonomik bütünlük içinde bulunduğu elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcıların elektronik ticaret pazar yerleri üzerinden yurt dışına yapılan satışların tutarı,
- yatırımların proje bazında desteklenmesine dair mevzuat uyarınca Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’ndan yatırım teşvik belgesi alınarak gerçekleştirilen yatırım harcaması tutarı.
Ek olarak, belirtilen net işlem hacminin aşılıp aşılmadığı tespit edilirken %15’in altındaki aşımlar dikkate alınmayacaktır.
2024 ve 2025 yıllarına ilişkin ise ayrıca düzenlemeler getirilmiştir. Bu doğrultuda, 2024 yılına ilişkin lisans ücretinin hesaplanmasında, belirtilen tutarların 4 katı elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcının net işlem hacminden indirilecektir. 2025 yılına ilişkin lisans ücretinin hesaplanmasında ise belirtilen tutarların 3 katı elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcının net işlem hacminden indirilecektir.
Sonuç
Doğrudan satış şirketleri ve ihracat faaliyetlerinde bulunan elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcılar, Kanun ile getirilen düzenlemeleri inceleyerek, uyum için gerekli adımları atmalıdır. Bunun yanında, idari para cezalarındaki yeni düzenlemeler dikkate alındığında, şirketlerin tüketicilere yönelik uygulamalarını gözden geçirmesi ve Ticaret Bakanlığı’ndan Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun kapsamında gelen bilgi ve belge taleplerinin tam ve zamanında karşılanması önerilmektedir.
