Yeni Gelişmeler
III-35/B.1 sayılı Kripto Varlık Hizmet Sağlayıcıların Kuruluş ve Faaliyet Esasları Hakkında Tebliğ (“Tebliğ“), 13 Mart 2025 tarihli ve 32840 sayılı Resmî Gazete’de yayımlandı. Sermaye Piyasası Kurulu’nun (“SPK“) aracı kurumlara ilişkin düzenlemeleriyle birçok noktada benzerlik gösteren Tebliğ, kripto varlık hizmet sağlayıcıların (“KVHS”) kuruluş ve faaliyet izni süreçleri, personele ilişkin şartlar, faaliyet esnasında uyulması gereken ilkeler, pay devirleri, iştirak sınırlamaları, dışarıdan hizmet alımı, iç kontrol, iç denetim ve risk yönetimi süreçleri, bilgi sistemleri denetimi ve KVHS’ler tarafından gerçekleştirilemeyecek faaliyetler gibi birçok konuda kritik düzenlemeler getiriyor.
KVHS’lerin Kuruluş ve Faaliyet İzni
Tebliğ kapsamında, KVHS’lerin kuruluş aşamasında aşağıdaki şartları taşıması gerekecek:
- Anonim ortaklık şeklinde kurulmaları
- Paylarının tamamının nama yazılı olması
- Paylarının nakit karşılığı çıkarılması.
- Kuruluş sermayelerinin SPK tarafından belirlenen tutardan az olmaması.
- Sermayelerinin tamamının nakden ödenmiş olması ve öz sermayelerinin bu tutardan az olmaması,
- Esas sözleşmelerinin mevzuata uygun olması ve işletme konularının münhasıran yetkilendirildikleri faaliyetlerin gerçekleştirilmesi olarak belirlenmiş olması.
- Kurucularının mevzuatta yer alan şartları haiz olması.
- Ortaklık yapısının şeffaf ve açık olması.
Platformların ticaret unvanında “kripto varlık alım satım platformu”, saklama kuruluşlarının ticaret unvanında ise “kripto varlık saklama kuruluşu” ibaresinin bulunması zorunlu olacak.
Saklama hizmetinde bulunacak bankalar için bu şartlar aranmayacak. Ancak bankaların saklama hizmeti sunmak için yapacakları başvurularda Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nun (“BDDK“) uygun ön görüşü aranacak. Ayrıca bankaların kripto varlık saklama hizmeti sunabilmesi BDDK’nın faaliyet genişleme onayına tabi olacak.
Kuruluş için SPK’dan izin alan KVHS’lerin, bu izni takiben altı ay içerisinde faaliyet izni almak üzere tekrar SPK’ya başvurması ve başvuru esnasında aşağıdaki şartları sağlaması gerekecek:
- Kuruluş şartlarının kaybedilmemiş olması.
- Asgari kuruluş sermayesinin nakden ve tamamen ödenmiş olması.
- SPK’nın sermaye yeterliliği ile ilgili düzenlemelerinde öngörülen yükümlülüklerin yerine getirilmesi.
- Organizasyon yapısının oluşturulmuş olması.
- Çalışacak personele ilişkin şartların sağlanması.
- Genel müdür ve genel müdür yardımcılarına ilişkin şartların sağlanması.
- Güvenlik altyapısının oluşturulmuş ve işlerliğinin sağlanmış olması.
- İç denetim, kontrol ve risk yönetimine ilişkin birim, sistem ve fonksiyonların oluşturulmuş olması.
- Merkezi Kayıt Kuruluşu A.Ş. ile gereken teknik ve sistem entegrasyon testlerinin tamamlanmış olması.
- Özel anahtarların saklanmasına ilişkin altyapının oluşturulması, güvenliğinin sağlanması ve dağıtık defter ağlarıyla entegrasyonun tamamlanmış olması.
Tebliğ yukarıda yer alan şartlara ek olarak, platformlar ve saklama kuruluşları tarafından sağlanması gereken birtakım özel şartlar da öngörüyor.
Bu çerçevede, KVHS’ler, Tebliğ’in çıkar çatışmasına ilişkin düzenlemelerine uygun hareket edilmesini sağlamak üzere yazılı bir politika oluşturacak. Bu politika yönetim kurulu kararına bağlanarak KVHS’lerin internet sitesinden yayımlanacak.
Yönetim Kurulu, Genel Müdür ve Diğer Personele İlişkin Şartlar
Tebliğ, KVHS’lerin yönetim kurulu üyeleri, genel müdürü, genel müdür yardımcıları ve diğer personeline ilişkin olarak birtakım şartlar öngörüyor.
Bu çerçevede, KVHS’lerin yönetim kurulunun asgari olarak üç üyeden oluşması ve yönetim kurulu üyelerinin çoğunluğunun dört yıllık lisans eğitimi veren okullardan mezun olmaları gerekecek. Bununla birlikte, kripto varlık saklama hizmeti sunan bankalar için bu şart aranmayacak.
Genel müdür ve genel müdür yardımcılarının ise mali piyasalar, bilgi işlem, bilgi teknolojileri veya finansal teknolojiler alanında en az yedi yıllık meslekî tecrübeye ve işin gerektirdiği dürüstlük ve itibara sahip olması gerekecek. Genel müdürün, münhasıran genel müdürlük görevini yürütmek üzere istihdam edilmesi, Türkiye’de mukim ve tam zamanlı atanmış olması gerekecek. Genel müdür ve genel müdür yardımcısı atamalarında SPK’nın uygun görüşü alınacak. Tebliğ’de yer alan genel müdür ve genel müdür yardımcılarına ilişkin şartlar, saklama hizmeti sunacak bankalar açısından uygulanmayacak.
Ayrıca, KVHS’lerde görev yapacak yöneticiler ve personelin aksi belirtilmedikçe en az dört yıllık lisans eğitimi veren okullardan mezun olması esas olacak. Fakat, mutabakat sürecini yürütme görevi olmayan operasyon personeli ile sistem yönetimi, yazılım geliştirici, test/kalite kontrol, veri tabanı yönetimi ve bunlara ilişkin destek hizmetlerinde görevli bilgi teknolojileri operasyon personelinin ön lisans eğitimi veren okullardan mezun olması yeterli olacak. SPK’nın yatırım kuruluşlarına ilişkin düzenlemelerinde yer alan personel ile ilgili ilkeler, KVHS’lerin personeli bakımından da uygulanacak.
Faaliyetlere İlişkin İlke ve Esaslar
KVHS’ler, faaliyetleri süresince yatırım kuruluşlarına ilişkin düzenlemelerin Tebliğ’de atıf yapılan hükümlerinde öngörülen genel ilke ve esaslara uymaları zorunlu olacak.
Ayrıca, platformlar, sunmaya yetkili oldukları hizmetler kapsamında müşterilerine kripto varlıklara ilişkin genel ve özel riskleri açıklamakla yükümlü olacak.
Platformların, müşterileri ile işlem gerçekleştirmeden önce, sunulacak hizmete ilişkin olarak asgari unsurları Tebliğ’de verilen bir çerçeve sözleşme imzalaması gerekecek. Çerçeve sözleşme imzalanması öncesinde müşteri kimliğinin mesafeli olarak tespit edilmesi ve sözleşme ilişkisinin elektronik ortamda kurulması bakımından SPK’nın III-42.1 sayılı Aracı Kurumlar ve Portföy Yönetim Şirketleri Tarafından Kullanılacak Uzaktan Kimlik Tespiti Yöntemlerine ve Elektronik Ortamda Sözleşme İlişkisinin Kurulmasına İlişkin Tebliğ’inde yer alan ilgili hükümler uygulanacak.
KVHS’lerin Kamuyu Aydınlatma Platformu sayfası internet siteleri, yetkili olunan hizmetler ile şirketi tanıtıcı bilgilerle birlikte Tebliğ’de yer alan asgari unsurları içerecek.
Müşterilerin tüm emirlerinin platformların kendilerine ait internet siteleri, mobil uygulamaları veya platformun operasyon personeli aracılığıyla platformların kayıtlı telefonların üzerinden alınması esas olacak. Bu çerçevede, bunların haricinde veya farklı sosyal medya mecraları vasıtasıyla müşteri emirleri alınamayacak.
Ayrıca, KVHS’ler, faaliyetlerine ilişkin her türlü yazılı ilan, yayın, promosyon ve duyurularında Tebliğ’de yer alan düzenlemelere uymakla yükümlü olacak.
Ek olarak, KVHS’lerin esas sözleşme tadillerinde SPK’nın uygun görüşü aranacak.
Pay Devrine İlişkin Yükümlülükler
Tebliğ’de yer alan pay sahipliği oranlarının doğrudan veya dolaylı olarak aşılması veya altına inilmesi ile sonuçlanacak pay devirleri veya herhangi bir orana bağlı olmaksızın KVHS’lerin yönetim kurulunda temsil edilme hakkı veren imtiyazlı payların ya da intifa hakkı taşıyan payların devri gibi KVHS’lerin ortaklık ve yönetim yapısını doğrudan veya dolaylı olarak önemli ölçüde etkileyebilecek birtakım işlemler SPK’nın iznine tabi olacak. İzin yükümlülüğüne aykırı olarak yapılan devir işlemleri geçersiz kabul edilecek.
Tebliğ’de yer alan ilgili oranlara ulaşmayan veya bu oranlar arasında kalan pay devirlerinde ise, devri izleyen on iş günü içerisinde SPK’ya bildirimde bulunulacak.
Saklama hizmetinde bulunacak bankaların ortaklık yapısı değişikliklerinde, Tebliğ’in pay devrine ilişkin yükümlülükleri uygulanmayacak, ancak söz konusu değişiklik için on iş günü içerisinde SPK’ya bildirimde bulunulacak. Keza, bankanın pay devri sonucunda, bankanın iştiraki olan KVHS’lerin ortaklık yapısında meydana gelecek dolaylı değişiklik için de BDDK iznini takiben on iş günü içerisinde SPK’ya bildirimde bulunulması gerekecek.
İştirak Sınırlamaları
Tebliğ, saklama hizmetinde bulunacak olan bankalar hariç olmak üzere KVHS’lerin iştirak edebilecekleri şirketler açısında önemli düzenlemeler öngörüyor. Bu çerçevede, KVHS’ler, sermaye piyasası kurumları, borsalar, kıymetli maden aracı kurumları, sigorta, bireysel emeklilik, finansal kiralama, faktoring, finansman, tasarruf finansman ve varlık yönetim şirketleri ile SPK tarafından uygun görülecek diğer finansal kuruluşlara herhangi bir sınıra tabi olmaksızın iştirak edebilecek. Bu şirketler haricinde kalan şirketlere Tebliğ’de yer alan şekliyle gerçekleştirilecek iştiraklerin toplamı ise özsermayenin %25’ini aşamayacak.
Ayrıca KVHS’ler, ödenmiş sermayelerinin %10’undan fazlasına sahip olan şirketlere ve yöneticilerinin ayrı ayrı veya birlikte sermayelerinin %25’inden fazlasına sahip oldukları şirketlere Tebliğ’de yer alan şekliyle iştirak edemeyecek.
Dışarıdan Hizmet Alımı
Tebliğ uyarınca KVHS’ler, sunmaya yetkili oldukları faaliyetlerin yürütülmesi sırasında, asgari unsurları Tebliğ’de yer alan bir sözleşme ve Tebliğ’de yer alan esaslar çerçevesinde dışarıdan hizmet alabilecek. Bununla birlikte aşağıda yer alan faaliyetler dışarıdan hizmet alımına konu edilemeyecek:
- Münhasıran KVHS yönetim kurulunca icra edilmesi gereken faaliyetler.
- SPK’dan izin alınmasını gerektiren hizmet ve faaliyetlerin sunulması ve bunların pazarlanmasına yönelik faaliyetler.
- KVHS işlemlerinin muhasebeleştirilmesi ile finansal raporlarının düzenlenmesi.
- İç denetim, iç kontrol ve risk yönetim sistemi kapsamındaki faaliyetler.
SPK’nın aracı kurumlar ve portföy yönetim şirketleri için öngördüğü hukuki rejimden farklı olarak, KVHS’lerin dışarıdan alacağı hizmetler bakımından SPK’dan izin alma veya SPK’ya bildirimde bulunma yükümlülüğü bulunmuyor.
Ek olarak, danışmanlık, eğitim, reklam, güvenlik, yemek, ulaşım, temizlik, avukatlık, hukuk danışmanlığı, piyasa veri hizmetleri, posta ve kargo hizmetleri, kurum içi günlük işleyişin sürdürülmesi için gerekli her türlü teknik ekipman, demirbaş, yazılım veya donanımın temini, bakımı, onarımı ve güncelleme hizmetleri, müşteri bilgilerinin gizliliğinin korunması şartıyla arşiv hizmetleri ile bunlara benzer diğer hizmetler, aracı kurumlara ilişkin düzenlemelerde olduğu gibi, Tebliğ kapsamında dışarıdan hizmet alımı olarak kabul edilmeyecek.
İç Denetim, İç Kontrol ve Risk Yönetimi
KVHS’lerin, bünyelerinde faaliyetlerinin kapsam ve yapısıyla uyumlu, değişen koşullara cevap verebilecek nitelik, yeterlilik ve etkinlikte iç denetim, iç kontrol ve risk yönetim birimleri kurması zorunlu olacak. KVHS’lerin ayrıca Tebliğ’de yer alan asgari unsurları içeren iş akış prosedürleri ve kripto varlık kaybı sonucunu doğuracak eylem ve risklere karşı bir kurtarma planı oluşturması gerekecek.
Bu kapsamda KVHS’ler, asgari olarak yılda bir defa mevzuata uyum ve iş akış prosedürlerine uygunluk denetimi gerçekleştirmekle yükümlü olacak.
Ek olarak, yönetim kurulu tarafından kendisine bağlı icracı birim bulunmayan üyelerden biri iç kontrolden sorumlu üye olarak belirlenecek. KVHS’lerin iç kontrol birimi bu üyeye bağlı olarak faaliyet gösterecek.
Bilgi Sistemleri Bağımsız Denetimi
KVHS’ler, yılda en az bir kez bilgi sistemleri bağımsız denetimi yaptırmakla yükümlü olacak.
Ayrıca, KVHS’ler ve saklama hizmeti ile sınırlı olmak üzere bankalar, iç kontrol sistemlerinin işleyişi ile faaliyetlerinin Tebliğ’de belirtilen iş süreçlerine uyumuna ve bilgi sistemlerinin TÜBİTAK Altyapı Kriterleri’ne uygunluğuna ilişkin olarak yılda en az bir kez bilgi sistemleri bağımsız denetimi yaptırmakla yükümlü olacak.
Ek olarak, KVHS’ler tarafından yılın üçüncü, altıncı, dokuzuncu ve on ikinci ay sonları itibarıyla KVHS’lerin bünyesinde kayden izlenen kripto varlıklara ilişkin rezervlerin korunduğuna ve saklama hizmetinin SPK düzenlemelerine uygunluğuna dair tespitlerin yer aldığı rezerv kanıt denetimi yaptırılacak.
KVHS’lerin Yapamayacağı İşlemler
Tebliğ uyarınca, KVHS’ler SPK’dan icrası için izin alınan hizmetlere ilişkin iş ve işlemler dışında hiçbir sınai ve zirai faaliyette bulunamayacak. Bu çerçevede mevduat veya katılım fonu toplamak, döviz alım satımına ilişkin ticari faaliyet göstermek ve yurt dışına döviz transferi yapmak gibi birtakım yasaklı faaliyetlerde bulunamayacak.
İntibak Süreci
Tebliğ, kademeli bir geçiş süreci öngörüyor. Bu çerçevede, organizasyon yapısı, çıkar çatışması düzenlemeleri 31 Mart 2025’te, personele ilişkin şartlar, genel müdür ve yardımcılarına ilişkin düzenlemeler 30 Haziran 2025’te, özel olarak yürürlük tarihi belirtilmeyen düzenlemeler ise Tebliğ’in yayımı tarihinde yürürlüğe girecek.
SPK tarafından yayınlanan “Faaliyette Bulunanlar Listesinde” yer alan veya yer alacak platformların 30 Haziran 2025 tarihine kadar faaliyet izni almak üzere SPK’ya başvurması ve 30 Haziran 2026 tarihine kadar yetki belgesi alması gerekecek. Bu tarihlere kadar başvuru gerçekleştirmeyen veya yetki belgesi alamayan platformlar tasfiye edilecek ve platform tanımına giren faaliyetlerini 15 gün içerisinde durduracak. Ayrıca, “Faaliyette Bulunanlar Listesi”nde yer alan saklama kuruluşları ile Tebliğ’in yayımı tarihinden önce başvuru yapmış olan saklama kuruluşlarının 30 Haziran 2025 tarihine kadar faaliyet iznine başvurmaları gerekecek.
Tebliğ’in yayımlandığı tarihten önce platformlar ile müşterileri arasında imzalanmış olan çerçeve sözleşmelerin Tebliğ’e uygun şekilde 31 Aralık 2025 tarihine kadar yenilenmesi gerekecek.
Ayrıca, Tebliğ’de yer alan bilgi sistemleri bağımsız denetimleri ilk kez 2026 yılı için yaptırılacak.
