Yeni gelişmeler
Sınai Mülkiyet Kanununun Uygulanmasına Dair Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına İlişkin Yönetmelik (“Değişiklik Yönetmeliği“) 15 Mart 2025 tarih ve 32842 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Değişiklik Yönetmeliği’ne buradan ulaşabilirsiniz.
Markanın idari iptali sürecinin arka planı
10 Ocak 2017 tarihinde yürürlüğe giren Sınai Mülkiyet Kanunu’nun (“SMK“) 26. maddesi uyarınca markanın idari iptaline talep üzerine Türk Patent ve Marka Kurumu (“TÜRKPATENT“) tarafından karar verileceği hüküm altına alınmıştır. Bununla birlikte, SMK madde 192 uyarınca markanın idari iptali yetkisinin TÜRKPATENT’e ait olduğunu belirten SMK madde 26 hükmünün 10 Ocak 2024’te yürürlüğe gireceği düzenlenmiş ve SMK Geçici madde 4 uyarınca belirtilen tarihe karar markaların iptaline karar verme yetkisinin mahkemeler tarafından kullanılmaya devam edeceği belirtilmiştir. SMK madde 26’nın yürürlük tarihi ertelenmemiş, 10 Ocak 2024 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Ancak maddenin uygulanmasına dair yürürlüğe girmesi beklenen yönetmelik uzun bir süre taslak halde kalmıştır. Bu süre zarfında TÜRKPATENT marka iptal taleplerini ön başvuru olarak kabul etmiştir, ancak esasa ilişkin herhangi bir inceleme gerçekleştirmemiştir. Uzun zamandır beklenen Değişiklik Yönetmeliği’nin beraberinde getirdiği başlıca değişiklik aşağıda açıklanmıştır.
Değişiklik Yönetmeliği’nin öngördüğü başlıca değişiklikler
i. İptal talep edilen her marka için ayrı iptal talebi dosyalanması
Değişiklik Yönetmeliği’nde tek bir iptal talebi ile birden fazla markanın iptalinin talep edilemeyeceği belirtilmiş olup her bir tescilli marka için iptal taleplerinin ayrıca yapılması gerektiği düzenlenmiştir. Aynı markaların mal ve hizmet kapsamlarında ortaklık ve farklılık olabileceği gibi, iptal talebi incelemesini etkileyebilecek tescil tarihi gibi bilgilerde de farklılık olabileceği gerçeği karşısında, iptali talep edilen her marka için ayrı bir inceleme yürütülmesi gerektiği açıktır. Ancak TÜRKPATENT nezdinde, bağlantılı da olsa her bir dosya farklı uzmana atanabilmektedir ve zaman zaman uzmanlar arasında yorum farkları görülebilmektedir. Bu durumun uygulamada çelişkili kararlar düzenlenmesine sebep olmaması için gerekli önlemlerin alınması önem arz edecektir. Bağlantılı dosyalar hakkında TÜRKPATENT’e bildirim yapılabilmesi ve bağlantılı dosyaların en azından aynı uzmanlar tarafından incelenmesinin sağlanması bu riski düşürebilecektir.
ii. TÜRKPATENT tarafından eksiklik bildirimi yapılması ve ücret iadesi
İptal talepleri, talep tarihinde TÜRKPATENT sicilinde marka sahibi olarak kayıtlı kişilere veya hukuki haleflerine karşı yapılacaktır. İptal talebinin incelenmesi sırasında hak sahibinin değişmesi halinde, talep sahibi tarafından başkaca işlem yapılmasına gerek kalmaksızın sicilde hak sahibi olarak görünen kişiye karşı işlemlere devam edilecektir.
TÜRKPATENT, iptal talebinin gerekli hususları içerip içermediğine ilişkin şekli bir inceleme gerçekleştirecek ve herhangi bir eksikliğin tespit edilmesi halinde giderilmesi için talep sahibine bir aylık süre verecektir. Tespit edilen eksikliklerin belirtilen süre içinde talep sahibi tarafından giderilmemesi halinde iptal talebi, esasa ilişkin herhangi bir inceleme yapılmaksızın reddedilecektir. Başvuru ücreti (Kurum ücreti) talep sahibine iade edilmeyecektir. Diğer yandan, talep sahibinin isteği üzerine emanet hesabında tutulan ücret talep sahibine iade edilecektir.
iii. İptal talebine cevap süreleri
Şekli incelemede herhangi bir eksiklik ile karşılaşılmaz veya mevcut eksiklikler talep sahibi tarafından verilen süre içerisinde giderilirse iptal talebi marka sahibine bildirilecek ve iptal talebine karşı cevap ve delil sunması için bir aylık süre verilecektir. Cevap ve delillerin sunulmasına ilişkin bir aylık süre içinde talep edilmesi hâlinde TÜRKPATENT tarafından marka sahibine bir aya kadar ek süre verilecektir. Değişiklik Yönetmeliği’nin lafzından TÜRKPATENT’in ek süre verme konusunda takdir yetkisi olmadığı, bir başka ifadeyle talep halinde mutlaka ek süre verileceği, ancak ek sürenin uzunluğu konusunda bir takdir yetkisi olduğu, bir başka ifadeyle bir aydan daha kısa bir ek süre de verilebileceği anlaşılmaktadır.
Ayrıca TÜRKPATENT ihtiyaç görmesi halinde, ek bilgi ve belge sunulması veya bunlarla ve gerekçelerle ilgili açıklamada bulunulması için taraflara bir aylık süre verebilir. Belirtilen sürelerin sona ermesinin ardından taraflarca sunulacak cevap ve deliller TÜRKPATENT tarafından dikkate alınmayacaktır.
iv. İptal kararının etki doğurma süresi
Kural olarak, marka iptal taleplerine ilişkin verilen kararlar ileri etkilidir. Ancak geçmişte olduğu gibi, markanın iptali talep edildiğinde, iptal kararının iptal talebinin sunulduğu tarihten önce etki doğurması için, bu talebin özel olarak iptal talebinde belirtilmesi, açıkça etki doğurması istenen tarihin yazılması gerekmektedir. Bu durumda eğer koşullar sağlanıyorsa marka, iptal talebinin TÜRKPATENT’e sunulduğu tarihten değil, iptal koşullarının oluştuğu tarihten itibaren iptal edilmiş sayılabilecektir.
v. İptal talebinin, re’sen reddedilen marka başvurularına yapılan karara itiraz dosyalarında bekletici mesele yapılması
Mevzuatta bu konuda açık bir düzenleme bulunmamaktadır. Marka başvurusunun SMK’nın 5/1(ç) maddesi uyarınca TÜRKPATENT tarafından re’sen reddedildiği hallerde, marka sahibi tarafından beş yıldan uzun süredir tescilli redde mesnet markaya karşı geriye etkili olarak kullanmama sebebiyle iptal talebinin dosyalanması ve koşulları var ise iptali talep edilen markanın geriye etkili olarak iptal edilmesi durumunda karara itirazın akıbetinin ne olacağı belirsizliğini korumaktadır. Redde mesnet marka, reddedilen markanın başvuru tarihinden önce kullanmama nedeniyle iptal edilecek olursa, ortada ret gerekçesi kalmayacaktır ve kullanılmayan ve sicili işgal eden bir marka sebebiyle başka bir markanın yayımlanmamasının önüne geçilebilecektir. Bu senaryoda TÜRKPATENT, re’sen redde ilişkin karara itirazda, iptale ilişkin talebi bekleme yönünde karar verecek olursa daha hakkaniyetli sonuçlar doğacaktır.
Kanaatimizce TÜRKPATENT tarafından ulusal marka başvuruları ile Madrid Protokolü çerçevesinde Türkiye’nin akit taraf olarak belirlendiği uluslararası başvurular yönünden bir ayrıma gidilecektir. Yakın zamanda verilen bir kararda, Yeniden İnceleme ve Değerlendirme Kurulu (“YİDK”), uluslararası bir marka başvurusu yönünden iptal talebinin bekletici mesele yapılması talebini reddetmiştir. YİDK’nın en önemli gerekçesi, Madrid Protokol hükümleri uyarınca uluslararası başvuruların akit taraf Ofisleri tarafından belirli süreler içerisinde neticelendirilmesi gerekmesi (Türkiye bakımından ret kararlarının bildirim süresi 18 aydır), bu süreye uyulmaması halinde Madrid Protokolü madde 4/1-(a) uyarınca zımni kabul (Türkiye’de tescil) sonucunun ortaya çıkacağı, iptal talebinin kabulü halinde başvurunun yayınlanması ve bu yayına üçüncü kişilerce itiraz edilmesi durumunda, ilgili sürelerin aşılmış olmasından ötürü TÜRKPATENT’in yayıma itiraz üzerine SMK madde 6 kapsamında bir ret kararı vermesinin mümkün olmayacağı, bu şekilde yeni ve farklı bir madde hükmüne dayanan olası bir ret kararının ilgili Madrid Protokolü hükmü uyarınca hukuki bir sonuç doğurmayacağı ve WIPO tarafından geçerli kabul edilmeyecek olmasıdır. Her ne kadar uluslararası marka başvuruları açısından Madrid Protokolü’nden kaynaklı bir zaman baskısı mevcut olsa da ulusal marka başvuruları yönünden bu tür bir kısıtlama bulunmamaktadır.
vi. İptal kararının benzer mal ve hizmetler yönünden verilememesi
Değişiklik Yönetmeliği’ne göre TÜRKPATENT kullanım ispatı delillerini inceledikten sonra, markanın iptali istenen mal veya hizmetlerde ciddi biçimde kullanıldığını gösterir nitelikte bulmaması veya marka sahibi tarafından kullanmamaya dair haklı sebepleri olduğuna ilişkin delil sunulmaması halinde iptale ilişkin karar verecektir. Ayrıca iptal talebinde bulunulacağı düşünülerek kullanım gerçekleşmişse talebin sunulmasından önceki üç ay içerisinde gerçekleşen kullanım dikkate alınmayacaktır.
Değişiklik Yönetmeliği’ne eklenen yeni hüküm uyarınca “benzer mal ve hizmetler yönünden iptal kararı verilemez”. Bu hükmün karşılığı net değildir. Hükümle kastedilenin markanın bir sınıf veya alt sınıfa ait mal ve hizmetler yönünden kullanımı kanıtlandığı takdirde aynı sınıf veya alt sınıfta yer alan diğer benzer mal ve hizmetler yönünden -bu mal ve hizmetler bakımından kullanım gösterilemese dahi- iptal kararı verilmeyeceği olduğunu anlıyoruz. Bu konuda TÜRKPATENT’in vereceği kararlar yol gösterici olacaktır.
Değişiklik Yönetmeliği ile ayrıca, yayıma itirazlarda SMK madde 19/2 uyarınca ileri sürülebilen kullanım def’ine ilişkin hükümlerin, niteliğine uygun düştüğü ölçüde iptal talepleri hakkında da uygulanacağı belirtilmiştir.
vii. İptal talebine ilişkin ücretler
Markanın idari iptaline ilişkin SMK madde 26’da yer alan düzenlemelere ek olarak, Değişiklik Yönetmeliği ile iptal ücretinin “kurum ücreti” ve “emanet hesabında tutulacak ücret” olmak üzere iki kalem olarak ödeneceği düzenlenmiştir. Bu doğrultuda, kurum ücreti doğrudan TÜRKPATENT’e gelir olarak kaydedilirken emanet hesabında tutulacak ücret iptal prosedürü kapsamında TÜRKPATENT’in vereceği nihai karara göre taraflara ödenebileceği gibi TÜRKPATENT’e gelir olarak da kaydedilebilecektir. Bu doğrultuda, Değişiklik Yönetmeliği ile emanet hesabında tutulacak ücretin, idari iptal talebinin TÜRKPATENT tarafından tümden reddedilmesi halinde talebi üzerine marka sahibine, tümden kabulü halinde ise talebi üzerine itiraz sahibine ödeneceği hüküm altına alınmıştır. Tarafların emanet hesabındaki ücretin kendilerine ödenmesine ilişkin taleplerini TÜRKPATENT’in nihai kararından itibaren on yıl içerinde ileri sürmesi gerekmekte olup belirtilen süre içerisinde talep edilmez veya idari iptal talebinin kısmen kabulüne karar verilirse emanet hesabında bekleyen ücretin TÜRKPATENT’e gelir olarak kaydedileceği belirtilmiştir. Ek olarak, Değişiklik Yönetmeliği yürürlüğe girene kadar ön başvuru olarak alınan idari iptal talepleri bakımından taleplerin ileri sürüldüğü sırada henüz düzenlenmemiş olan emanet hesabına yatırılan ücretin iptal talebi sahiplerinden talep edilmeyeceği belirtilmektedir.
viii. İptal talebinin geri çekilmesi ve ücret iadesi
Yayıma ve karara itirazların geri çekilmesi prosedürüne paralel olarak, Değişiklik Yönetmeliği uyarınca marka iptal talebi üzerine TÜRKPATENT tarafından nihai karar verilene kadar iptal talebinin talep sahibi tarafından geri çekilebileceği düzenlenmiştir. Talep vekil tarafından yapılmış ise geri çekme yetkisini açıkça içeren vekâletname sunulmalıdır. İptal talebinin geri çekilmesi halinde emanet hesapta tutulan ücret talep üzerine talep sahibine iade edilecektir.
Sonuç
15 Mart 2025’te SMK’da gerçekleşen değişiklikleri takiben uzun zamandır beklenen yönetmelik değişikliği gerçekleşmiş ve Değişiklik Yönetmeliği ile markaların idari iptali yetkisinin TÜRKPATENT tarafından kullanılmasına ilişkin bir yol haritası geliştirilmiştir. Bu vesileyle, bir süredir soru işareti yaratan bazı hususlar açıklığa kavuşmuş olsa da diğer bir kısım hususlar halen belirsizliğini korumaktadır ve uygulamayla şekillenecektir.
