Yeni Gelişmeler
Gündemin sıcak başlıklarından olan kripto varlıklara ilişkin yasal çerçeveyi çizmek adına Sermaye Piyasası Kanunu’nda (“SPKn“) değişiklikler öngören teklif taslağı (“Teklif Taslağı“) Türkiye Büyük Millet Meclisi gündemine taşındı.
Teklif Taslağı Neler Getiriyor?
Teklif Taslağı’nın içerdiği bazı önemli değişiklikler aşağıdaki şekilde:
Ödemelerde Kripto Varlıkların Kullanılmamasına Dair Yönetmelik, ödemelerde kullanılamayacak kripto varlıkları tanımlamıştı. Konuyla ilgili bültenimize buradan ulaşabilirsiniz.
Teklif Taslağı’nda cüzdan, kripto varlık, kripto varlık alım satım platformu (“Platform“), kripto varlık saklama hizmeti ve kripto varlık hizmet sağlayıcı kavramları mevzuatta genel anlamıyla ilk defa tanımlanıyor.
Buna göre, kripto para, dağıtık defter teknolojisi veya benzer bir teknoloji kullanılarak sanal olarak oluşturulup saklanabilen, dijital ağlar üzerinden dağıtımı yapılan ve değer veya hak ifade edebilen gayri maddi varlıkları ifade edecek.
Kripto Varlık Alım Satım İşlemlerinin ve Kripto Varlık Hizmet Sağlayıcılarının Tabi Olduğu Esaslar
- Kripto varlıkların alım satımı yalnızca kuruluş ve faaliyete geçmek için Sermaye Piyasası Kurulu’ndan (“SPK“) izin alan Platformlar tarafından gerçekleştirilecek.
- SPK, Platformlar’da işlem görecek kripto varlıkların belirlenmesi ve işlem görmenin sonlandırılması ve elden çıkarılmasına ilişkin düzenlemeler yapmak için yetkili olacak.
- Kripto varlık saklama hizmeti, SPK tarafından yetkilendirilmiş ve Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (“BDDK“) tarafından uygun görülen bankalar ya da diğer kuruluşlarca sunulacak ve müşterilere ait nakitler bankalarda saklanacak.
- Platformların ortakları, yönetim kurulu üyeleri ve temsilcileri Teklif Taslağı’nda yer alan şartları sağlamakla yükümlü olacak.
- Teklif Taslağı, kripto varlık alım satım platformları, kripto varlık saklama hizmeti sağlayan kuruluşlar ve SPKn’na dayanılarak yapılacak düzenlemelerde kripto varlıklarla ilgili olarak hizmet sağlamak üzere belirlenmiş kuruluşları kripto varlık hizmet sağlayıcı (“KVHS“) olarak tanımlıyor. Bu kapsamda, Platform müşterilerine ait kripto varlıklar ve nakitler, KVHS’lere ait malvarlıklarından ayrı olarak izlenecek ve bu varlıklar birbirlerinin borçları nedeniyle haciz, rehin ve ihtiyati tedbire konu ve iflas masasına dahil edilemeyecek.
- Platform ve müşteriler arasında kripto varlık alım satımına ilişkin sözleşmeler yazılı veya mesafeli olarak gerçekleştirilebilecek. Bu sözleşmelere ilişkin usul ve esasları SPK belirleyecek.
- KVHS; hukuka aykırı faaliyetleri, teslim yükümlülüklerinde temerrüde düşmeleri ya da siber saldırı, teknik arızalar, operasyonel hatalar veya KVHS mensuplarından kaynaklanan suiistimaller sonucunda oluşan zararlar nedeniyle birincil olarak sorumlu olacak, KVHS’lerin tazmin imkanı olmadığında ise kendilerine yükletilebildiği ölçüde KVHS mensupları zararlardan sorumlu tutulacak. Zarardan sorumlu tutulan gerçek kişiler hakkında SPK’nın talebi üzerinde şahsen iflas kararı verilebilecek. Bu yönüyle Teklif Taslağı yatırımcıyı koruyan geniş bir sorumluluk rejimi getiriyor.
- Platformlar, faaliyet izni aldıkları yıldan itibaren faiz gelirleri hariç bütün gelirlerinin azami yüzde onu olmak üzere, her takvim yılı için SPK tarafından belirlenecek oranı SPK’ya ödeyecek.
- Sermaye piyasası araçları kripto varlık olarak ihraç edilebilecek.
Platform Müşterilerinin Tabi Olduğu Esaslar
- Türkiye’de yerleşik kişiler, yurt dışında yerleşik kuruluşlarda gerçekleştirecekleri işlemler de dahil olmak üzere, kripto varlık alım satım işlemlerini yalnızca SPK tarafından yetkilendirilecek kuruluşlar nezdinde yapabilecek. SPK, kripto varlıkların elden çıkarılması işlemlerinde bu zorunluğa istisnalar getirebilecek.
- Müşteriler, Platformlar nezdinde bulunan kripto varlıklarını yalnızca diğer Platformlara transfer edebilecek. Platformların kapalı devre olarak çalışmaları öngörüldüğünden Platformlardan kişisel cüzdanlara çıkış olmayacak.
Kripto Varlıklara İlişkin İşlemlerin Denetimi ve Yaptırımlar
- KVHS’ler, SPKn’nda yer alan düzenlemelere uyum açısından SPK’nın denetleme yetkisi kapsamında olacak.
- İzin almaksızın KVHS olarak faaliyet gösteren gerçek kişi ve tüzel kişilerin yetkilileri üç yıldan beş yıla kadar hapis ve beş bin günden on bin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılacak.
- SPK tarafından yetkilendirilen kuruluşlar dışındaki kuruluşlarda işlem yapan müşterilere 20.000 TL’den az olmamak üzere işlem tutarı kadar, yalnızca hesap açanlara ise 20.000 TL tutarında idari para cezası uygulanacak.
- SPK tarafından belirlenen esaslara aykırı olarak internet üzerinden yapılan ilan, reklam ve duyurularla ilgili olarak SPK’nın başvurusu üzerine Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu internet sitesi erişimini engelleyebilecek.
- İzin almaksızın KVHS faaliyeti yürütülmesi, 5651 sayılı Kanun kapsamında internet ortamında yapılan yayınlara ilişkin suçlar kapsamında değerlendirilecek. Bu doğrultuda, izinsiz KVHS faaliyetlerine ilişkin internet sitesi içeriklerinin kaldırılması ve internet sitesi veya içeriklerin erişime engellenmesi söz konusu olabilecek.
İntibak Süreci
- Teklif Taslağı’nın kanunlaşarak yürürlüğe girdiği tarihte faaliyet göstermekte olan Platformlar, SPK’nın ikincil düzenlemeleri yürürlüğe girene kadar izin şartı olmaksızın faaliyetlerine devam edebilecek. İkincil düzenlemeler yürürlüğe girene kadar yeni bir Platform kurulamayacak ve kurulmuş olanlar faaliyet göstermeye başlayamayacak.
- İkincil düzenlemeler yürürlüğe girdikten sonra Platformlar belirlenecek süre içerisinde SPK’ya başvuruda bulunacak. Başvuruda bulunmayan Platformlar kripto varlık alım satım işlemi gerçekleştiremeyecek.
- Yurt dışındaki kuruluşlarda hesapları bulunan Türkiye’de yerleşik kişiler hesaplarını Teklif Taslağı’nın kanunlaşarak yürürlüğe girdiği tarihten itibaren altı ay içinde tasfiye edecek. Yetkilendirilmiş kuruluşlar dışındaki cüzdanlardan yetkilendirilmiş kuruluşlara transferler en geç SPK tarafından ilk faaliyet izninin verildiği tarihi takip eden altı ay içinde yapılacak.
Sonuç
Her ne kadar Teklif Taslağı kripto varlıklar ile ilgili düzenlemelerin SPKn’na eklenmesini öngörse de kripto varlıklara “sermaye piyasası aracı” niteliği atfedilmiyor ve kripto varlıklar sermaye piyasası araçlarından farklı bir hukuki rejime tabi tutuluyor.
Teklif Taslağı bir yandan yatırımcıları koruyacak bir KVHS sorumluluk rejimi getirirken, bir yandan da idari ve adli yaptırımlar kanalıyla SPK gözetimi dışında yurt dışı piyasalarda işlem yapılmasını da engelliyor.
Bu doğrultuda, kripto varlıkların takibini mümkün kılmak amacıyla “kapalı devre” yaklaşımı da açıkça benimsenmiş durumda.
Son olarak, Teklif Taslağı, ikincil düzenlemeler açısından SPK’ya geniş yetkiler veriyor. Bu nedenle SPK’nın nasıl bir yaklaşımla ikincil düzenlemeleri kaleme alacağı ve kripto varlık piyasasının ikincil düzenlemelere nasıl tepkiler vereceğinin yakından takip edilmesi gerekecek.
