Rekabet Kurumu 2022 Yılına İlişkin Yıllık Raporunu Yayımladı

Yeni Gelişme

Rekabet Kurumu (“Kurum“) 2022 Yıllık Raporu’nu (“Rapor“) 23 Ağustos 2023 tarihinde resmi internet sitesinde yayımladı. Rapor, Kurum’un 2022 yılındaki faaliyetleri hakkında genel bir bakış açısı sağlamaktadır.

Rapor’un önsözünde, sağlıklı rekabet ortamının korunması için rekabet hukukunun daha sıkı uygulanması gerektiği vurgulanmakta ve 2022 yılındaki gelişmeler, geleneksel ihlallerin yanında atipik ihlallerin artması, yeni iş yapma biçimleri ile birlikte hukukun uygulanma alanının genişlemesi ve nitelik bakımından da derinleştiği şeklinde özetlenmektedir. Ek olarak, Rapor’un önsözüne göre, Kurum’un rekabet savunuculuğu vazifesi kapsamında, yapısal aksaklıkların söz konusu olduğu piyasalarda sektör incelemeleri, mevzuat çalışmaları katkıları, uluslararası alanda norm inşası sürecine aktif bir şekilde dâhil olma gibi kurumsal faaliyetler iktisadi dinamizmle de paralel olarak yoğunlaşmış durumdadır.

Değişiklikler ve Yasal Düzenlemeler

2022 yılında yapılan en önemli değişiklik Rekabet Kurulundan İzin Alınması Gereken Birleşme ve Devralmalar Hakkında Tebliğ’de yapılan değişikliklerdir. (“2010/4 sayılı Tebliğ”). Bu değişiklik ile 2010/4 sayılı Tebliğ’in kapsamına öldürücü devralmalar dahil edilmiştir. Bu değişiklik ile birlikte, Türkiye coğrafi pazarında faaliyet gösteren veya ar-ge faaliyeti olan ya da Türkiye’deki kullanıcılara hizmet sunan dijital platformlar, yazılım ve oyun yazılımı, finansal teknolojiler, biyoteknoloji, farmakoloji, tarım kimyasalları ve sağlık teknolojileri alanlarında faaliyet gösteren teşebbüsleri veya bunlara ilişkin varlıklarına ilişkin devralma işlemleri cirolarından bağımsız olarak izne tabi hale gelmiştir. Aynı zamanda, izne tabi olan birleşme veya devralma işlemlerinde işlem taraflarının tabi olduğu eşikler yükseltilmiş ve mali kurumların cirolarının hesaplanmasında güncellemeler yapılmıştır.

Ayrıca, Kurum, 2022 yılında Yatay ve Yatay Olmayan Birleşme ve Devralmaların Değerlendirilmesi Hakkında Kılavuz’u, 2020 yılında 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun’a getirilen etkin rekabetin önemli ölçüde azaltılması (SIEC) testine uygun hale getirecek şekilde güncellemiştir.

Rapor, halihazırda devam eden tek mevzuat çalışmasının, dijital piyasalarda önemli pazar gücüne sahip teşebbüslere Avrupa Komisyonu’nun Dijital Pazarlar Yasası’na (DMA) benzer şekilde öncül (ex ante) yükümlülükler getirmesi beklenen Dijital Piyasalar Mevzuatı’na ilişkin olduğunu ifade etmektedir.

Bırakalım Sayılar Konuşsun

2021 ile kıyaslandığında, Kurul kararlarının sayısında yaklaşık %16 oranında küçük bir düşüş olmuştur. Nitekim 2021 yılında 405 dosyaya ilişkin karar verilirken, 2022 yılında 342 adet dosya hakkında karar verilmiştir. 2022 yılında karara bağlanan dosyaların yaklaşık %72’si birleşme ve devralmalara, %23’ü rekabet ihlallerine, %5’i ise muafiyet/menfi tespite ilişkindir.

• Rekabet Hukuku İhlalleri: Kurul’un 2022 yılında rekabet hukuku ihlallerine ilişkin aldığı 78 kararın 54’ü soruşturma süreci sonunda, geri kalanı ise önaraştırma süreci sonunda alınmıştır. Kurul’un 44’ü soruşturma olmak üzere 74 dosya hakkında karar verdiği 2021 yılı ile kıyaslandığında 2022 yılında kayda değer olmayan bir düşüş gerçekleştiği söylenebilecektir.
  • 78 dosyadan 55’i rekabeti kısıtlayıcı anlaşmalara (38’i rakipler arasındaki, 25’i tedarik zincirinin farklı seviyelerindeki teşebbüsler arasındaki anlaşmalara ilişkin olup, biri ise karma niteliktedir) ilişkin olup, 14’ü hâkim durumun kötüye kullanılmasına ilişkindir ve altısı karma niteliktedir.
  • Kurul, önaraştırmayla sonuçlanan 24 dosyadan 20’sinde iddiaları reddetmiştir.
  • Kurul 2022 yılında 54 soruşturmayı sonuçlandırırken, 47 yeni soruşturma başlatmış ve 2022 yılı itibariyle devam eden soruşturma sayısı 45 olarak belirtilmiştir. Bu 45 adet soruşturmadan 39’u ise, 2022 yılında başlatılmıştır.
  • 2022 yılında başlatılan soruşturma sayısı ise 47’dir.
  • Soruşturmaların en çok ilgili olduğu sektörler; (i) gıda endüstrisi, (ii) makine endüstrisi, (iii) diğer sektörler, (iv) sağlık hizmetleri, (v) bilişim teknolojileri ve platform hizmetleri olarak sıralanmıştır.
  • 54 adet soruşturma dosyasından beşinin taahhütlerle sonlandırıldığı ve 34 dosyanın da uzlaşma ile sonlandırıldığı görülmektedir. Bu durum, Rapor’un 2021 yılında yürürlüğe giren Taahhüt Tebliği ve Uzlaşma Yönetmeliği’nin etkin bir şekilde uygulandığı değerlendirmesini desteklemektedir.
• Birleşme ve Devralmalar: 2022 yılında Kurul toplam 245 işlemi incelemiş olup, bu sayı 2021 yılındaki 309 işleme kıyasla %21 oranında bir düşüş göstermiştir. Bu düşüşün sebeplerinden birinin 2010/4 sayılı Rekabet Kurulundan İzin Alınması Gereken Birleşme ve Devralmalar Hakkında Tebliğ’de Değişiklik yapan ve 4 Mayıs 2022 tarihinde yürürlüğe giren 2022/2 sayılı Tebliğ ile ciro eşiklerinin yükseltilmesi olduğu değerlendirilebilecektir.
  • Kurul, 160’ı devralma, 76’sı ortak girişim, 7’si özelleştirme ve 2’si birleşme olmak üzere 245 işlemi incelemiştir.
  • Kurul, bu işlemlerin 209 adedine koşulsuz, iki adedine ise koşullu izin vermiştir. Bildirilen 34 adet işlemin ise kapsam dışı veya izne tabi olmadığı sonucuna varılmıştır.
  • Rapor’a göre, Kurul 2022 yılında beş işlemi nihai incelemeye almış, bu işlemlerin dördü 2022 yılında sonuca bağlanırken, kalan bir tanesi hakkında ise incelemeler devam etmektedir.
  • Birleşme ve devralma kararları bakımından ilk üç sektör ise kimya ve madencilik, bilişim teknolojileri ve platform hizmetleri ve sağlık hizmetleri olmuştur.
  • Daha detaylı bilgi için, 2022 Yılı Birleşme ve Devralma Görünüm Raporu’na ilişkin hukuk bültenimize buradan ulaşabilirsiniz.
• Muafiyet ve Menfi Tespit Kararları: Kurul, 2022 yılında banka, sermaye piyasası, finans, ve sigorta hizmetleri başta olmak üzere dokuz farklı sektörde 15 muafiyet ve dört menfi tespit dosyasını karara bağlamıştır.
  • Kurul, ilgili kararların beşini bireysel muafiyet ile neticelendirirken, üçünü grup muafiyeti ile sonuçlandırmış ve dört tane koşullu muafiyet kararı vermiştir.
  • Bir teşebbüsün muafiyeti geri alınmış, iki kararda ise bireysel ve grup muafiyeti birlikte değerlendirilmiştir.

İdari Para Cezaları

Rapor, teşebbüslere uygulanan idari para cezalarına ilişkin tam karşılaştırmalı bir yıllık özet sağlamaktadır;

• 2021 yılına kıyasla, 2022 yılında esasa ilişkin verilen ceza tutarlarında önemli bir düşüş görülmektedir. Kurul, 2021 yılında rekabet hukuku ihlalleri nedeniyle toplam 4,2 milyar TL tutarında para cezası verirken, bu rakam 2022 yılında 1,73 milyar TL’ye düşmüştür.
• En yüksek toplam ceza miktarı 1,118 milyar TL ile gıda sektörüne kesilirken, bu sektörü bilişim teknolojileri ve platform hizmetleri ile tarım ve tarımsal ürünler sektörü takip etmiştir.
• Rekabeti sınırlayıcı anlaşma, uyumlu eylem ve kararlar sebebiyle verilen idari para cezalarının toplamı 1,379 milyar TL tutarındayken, hâkim durumun kötüye kullanılması sebebiyle verilen idari para cezalarının toplamı 352 milyon TL tutarındadır.
• Bilgi isteme ve/veya yerinde inceleme kapsamında yanlış ya da yanıltıcı bilgi sağlanması neticesi verilen ceza miktarı 3,5 milyon TL tutarında olmuştur.
• Yerinde incelemenin engellenmesi veya zorlaştırılması sebebiyle 115,268,236 TL idari para cezası uygulanmıştır.
• Birleşme ve devralma işlemlerinin süresi içinde bildirilmemesi nedeniyle 2022 yılında idari para cezası uygulanmamıştır.

Sonuç

Rapor’da 2022 yılı yoğun ve verimli bir yıl olarak nitelendirilmiş, Rekabet Kurumu’nun başlıca görevi olan rekabet hukuku kurallarının uygulanması açısından tüm fonksiyonlarını ara vermeden yerine getirmeye devam ettiği ve rekabet savunuculuğu faaliyetlerini aksatmadan yürüttüğü belirtilmiştir. Bunun yanı sıra, 2022 yılında da kurumsal kapasitenin geliştirilmesi Kurum’un öncelikli hedeflerinden biri olmaya devam etmiş, geçmiş tecrübelerden yola çıkılarak gelecekteki uygulamalarda daha iyi sonuçlar elde edilmesini teminen kurumsal bir öz değerlendirme yapılmasına önem verildiğinin altı çizilmiştir. Kurum, önceki yıllarda olduğu gibi, 2022 yılında da ulusal ve uluslararası piyasalardaki gelişmeler, ilgili literatür ve diğer ülke uygulamaları yakından izlenmeye devam edileceğini de belirtmiştir. Bu tür çalışmalardan elde edilen birikimler ve 2019-2023 dönemine ilişkin Stratejik Plan çerçevesinde, Kurum, önümüzdeki dönemde de misyonunu en iyi şekilde gerçekleştirmek ve vizyonuna ulaşmak adına faaliyetlerine devam edeceğini vurgulamıştır.