SGK’dan Mevzuata Aykırı Olarak Kurulan Geçici İş İlişkilerinde Uygulanacak Yaptırımlara İlişkin Yazı

Yeni gelişme

Sosyal Güvenlik Kurumu (“SGK“) tarafından yayımlanan 22 Kasım 2023 tarihli genel yazıda (“Genel Yazı“), özel istihdam bürosu ve özel istihdam bürosu gibi hareket eden gerçek ve tüzel kişiler ile bunlardan hizmet alan işverenler arasında kurulan geçici iş ilişkisinin İş Kanunu (“İş Kanunu“) ile 4904 sayılı Türkiye İş Kurumu ile Bazı Düzenlemeler Hakkında Kanun’a (“İşkur Kanunu“) uygun kurulmadığının iş müfettişlerince hazırlanan raporlarda tespit edilmesi, söz konusu raporlarda özel istihdam bürosu ve özel istihdam bürosu gibi hareket eden gerçek ve tüzel kişiler tarafından bildirimi yapılan sigortalıların bunlardan hizmet alan işverenlerin sigortalısı olarak sayılması ve ilave bazı koşulların sağlanması halinde uygulanacak bazı düzenlemeler öngörülmüştür.

Düzenleme neler getirmektedir?

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından yayımlanan 3 Kasım 2023 tarihli yazı uyarınca, özel istihdam bürosu ve özel istihdam bürosu gibi hareket eden gerçek ve tüzel kişiler ile bunlardan hizmet alan işverenler arasında kurulan geçici iş ilişkisinin İş Kanunu ile İşkur Kanunu’nda yer alan düzenlemelere uygun olarak kurulmaması halinde özel istihdam bürosu ve özel istihdam bürosu gibi hareket eden gerçek ve tüzel kişiler tarafından bildirimi yapılan sigortalıların bunlardan hizmet alan gerçek ve tüzel kişilerin sigortalısı olarak sayılması gerektiği hüküm altına alınmıştı.

Genel Yazı uyarınca, özel istihdam bürosu ile hizmet aldıkları kişiler arasında kurulan geçici iş ilişkisinin İş Kanunu ile İşkur Kanunu’nda yer alan düzenlemelere uygun kurulmadığının iş müfettişleri tarafından 1 Kasım 2023 tarihinden sonra düzenlenen raporlar ile ortaya konması ve söz konusu raporlarda özel istihdam bürosu ve özel istihdam bürosu gibi hareket eden gerçek ve tüzel kişiler tarafından bildirimi yapılan sigortalıların bunlardan hizmet alan gerçek ve tüzel kişilerin sigortalısı olarak sayılması halinde; çalışmaların fiili olması, Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinin Ek-7’nci maddesinde belirtilen hal ve durumlara ilişkin haksız menfaat tespit edilmemesi ve dolayısıyla irat kaydedilecek bir durum olmaması ve çalışmaları fiili olduğu tespit edilen sigortalıların prime esas kazanç ve günde değişiklik olmaması kaydıyla:

• Özel istihdam bürosu ve özel istihdam bürosu gibi hareket eden gerçek ve tüzel kişi işverenler tarafından yasal süreler dahilinde yerine getirilen yükümlülükler için sigortalıların aktarıldığı işyerine idari para cezası, gecikme cezası ve gecikme zammı uygulanmaması,
• Özel istihdam bürosu ve özel istihdam bürosu gibi hareket eden gerçek ve tüzel kişi işverenlere ödenen hizmet bedeli ile hizmet satın alan gerçek ve tüzel kişiler tarafından dolaylı olarak sigorta primleri de ödendiği için sigortalı hizmetleri ile bu hizmetlere ilişkin tahsilatların hizmet alan gerçek ve tüzel kişiler adına tescilli veya tescil edilecek işyerine aktarımının yapılması ve aktarılan tahsilat tutarlarına ilişkin olarak prim iade işleminin yapılmaması gerektiği açıklanmıştır.

Örneğin; (A) özel istihdam bürosu ile (B) işvereni arasındaki geçici iş ilişkisinin İş Kanunu’nun “geçici iş ilişkisi” başlıklı 7’nci maddesi ile İşkur Kanunu’nda yer alan düzenlemelere uygun kurulmadığının iş müfettişleri tarafından düzenlenen raporla ortaya konulması ve sigortalıların (B) işvereninin sigortalıları olması gerektiği yönünde bir hükmün/önerinin belirtilmesi durumunda; sigortalılara dair yükümlülüklerin (A) özel istihdam bürosu tarafından yasal süreler dahilinde yerine getirilmesi halinde idari para cezası, gecikme cezası ve gecikme zammı uygulanmadan sigortalı hizmetleri ile varsa bu hizmetler karşılığı yapılan tahsilatların (B) işverenine ait işyerine aktarılması gerekecektir.

Ancak, özel istihdam bürosu ve özel istihdam bürosu gibi hareket eden gerçek ve tüzel kişi işverene ait dosyaya hizmet aktarımı yapılan sigortalılar için oluşan sigorta prim tahakkuklarının bu hizmetler karşılığı yapılan tahsilatlardan fazla olması veya işverene ait dosyaya hizmet aktarımı yapılan sigortalılar için ek aylık prim ve hizmet belgesi verilmesi gereken bir durumun ortaya çıkması nedeniyle borç çıkması hallerinde, yasal olarak ödeme yapılması gereken son tarihten ödemenin yapıldığı tarihe kadar gecikme cezası ve gecikme zammı hesaplanacaktır. Bu şekilde verilen ek aylık prim ve hizmet belgesi için idari para cezası da uygulanacaktır.

İlk örnekte yer verildiği üzere, sigortalıların başlangıçtan beri özel istihdam bürosundan hizmet alan (B) işvereninin sigortalısı sayılması ve toplu iş sözleşmesinde belirtilen haklardan faydalanmasının gerektiğinin belirtilmesi nedeniyle oluşan ücret farkı için (B) işvereninden ek aylık prim ve hizmet belgesi/muhtasar ve prim hizmet beyannamesi istenildiği varsayıldığında, ek aylık prim ve hizmet belgesinin/muhtasar ve prim hizmet beyannamesinin verilmesinden kaynaklanan borç için yasal olarak ödeme yapılması gereken son tarihten ödemenin yapıldığı tarihe kadar gecikme cezası ve gecikme zammı hesaplanacaktır. Ayrıca, bu şekilde verilen ek aylık prim ve hizmet belgesi/muhtasar ve prim hizmet beyannamesi için idari para cezası uygulanacaktır.

Yine aynı şekilde, sigortalıların başlangıçtan beri özel istihdam bürosundan hizmet alan (B) işvereninin sigortalısı sayılması nedeniyle (B) işverenine ait işyerine aktarımı yapılan dönemlerden 2023/Aralık ayına ait aylık prim ve hizmet belgesinden/muhtasar ve prim hizmet beyannamesinden kaynaklanan borcun (A) özel istihdam bürosu tarafından ödenmediği varsayıldığında, 2023/Aralık ayından kaynaklanan borç için yasal olarak ödenmesi gereken son tarihten ödemenin yapıldığı tarihe kadar gecikme cezası ve gecikme zammı hesaplanacak ve söz konusu borç (B) işvereninden tahsil edilecektir.

Sonuç

İşverenlerin yukarıda bahsetmiş olduğumuz yaptırımlara maruz kalmamak adına mevzuatla uyumlu şekilde geçici iş ilişkileri kapsamında çalışan istihdam etmelerini ve bu kapsamdaki tüm yasal zorunlulukları yakından takip etmelerini tavsiye ederiz.