Yeni Gelişme
25 Aralık 2024 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanan mevzuat değişiklikleri ile suç gelirlerinin aklanmasının ve terörizmin finansmanın önlenmesi mevzuatında önemli değişiklikler yapıldı. Bu itibarla, Suç Gelirlerinin Aklanmasının ve Terörün Finansmanının Önlenmesine Dair Tedbirler Hakkında Yönetmelik’te (“Tedbirler Yönetmeliği”), Suç Gelirlerinin Aklanmasının ve Terörün Finansmanının Önlenmesine İlişkin Yükümlülüklere Uyum Programı Hakkında Yönetmelik’te (“Uyum Programı Yönetmeliği”) ve Mali Suçları Araştırma Kurulu Başkanlığı Elektronik Tebligat Sistemine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik’te kripto varlık hizmet sağlayıcılarını etkileyen birçok değişiklik söz konusu oldu.
Tedbirler Yönetmeliği’ndeki Başlıca Değişiklikler
- Kripto varlık hizmet sağlayıcılarının finansal kuruluş olarak kabul edilmesi:
Yapılan değişikliklerle, kripto varlık hizmet sağlayıcıları MASAK kapsamında finansal kuruluş olarak kabul edileceklerdir. Bu durum, kripto varlık hizmet sağlayıcılarının MASAK nezdindeki yükümlülüklerinde değişikliklere yol açmaktadır. Artık, kripto varlık hizmet sağlayıcıları daha önce tabi olmadıkları, sürekli iş ilişkisi dışında gerçekleştirilen işlemleri de risk temelli yaklaşımla izlemek amacıyla gerekli tedbirleri almak, teknolojik risklere karşı sıkılaştırılmış tedbirler uygulamak ve kamusal nüfuz sahipleri (PEP) ile ilişkileri düzenleyen ve bu kapsamda ek yükümlülükler getiren 21 No.lu MASAK tebliğinde sayılı yükümlülükleri yerine getirmek gibi çeşitli yükümlülüklere tabi olacaklardır.
- Müşterinin tanınması yükümlülüğüne ilişkin parasal limitlerin düşürülmesi:
Kripto hizmet sağlayıcıları için getirilen bir diğer değişiklik, müşterinin tanınması yükümlülüğüne ilişkin parasal limitler hakkındadır. Bu kapsamda, kripto varlık hizmet sağlayıcıları, işlem tutarı veya birbiriyle bağlantılı birden fazla işlemin toplam tutarı 15.000 TL veya üzerinde olduğunda, kimliğe ilişkin bilgileri almak ve bu bilgilerin doğruluğunu teyit etmek suretiyle müşterilerinin ve müşterileri adına veya hesabına hareket edenlerin kimliğini tespit etmek zorundadır. Ayrıca söz konusu parasal limitler elektronik transferler için de aynı şekilde uygulanmaktadır. Bu limit eskiden tüm yükümlüler için 185.000 TL iken yapılan değişiklikle artık çok daha fazla müşterinin tanınmasının sağlanması adına söz konusu limit 15.000 TL’ye indirilmiştir.
- Kripto varlık transferlerine ilişkin hususi düzenlemeler:
Tedbirler Yönetmeliği’ne “Kripto varlık transferleri” başlıklı 24/A maddesi eklenmiştir. Bu madde uyarınca, kripto varlık hizmet sağlayıcılar tarafından aracılık edilen kripto varlık transfer işlemine ilişkin mesajlarda, gönderene ve alıcıya ilişkin yer verilmesi zorunlu bilgiler ve teyit zorunlulukları belirlenmiştir. Eğer kimlik bilgileri tamamlanmazsa, söz konusu kripto varlık transferi iade edilmelidir. Gönderilen mesajların sürekli olarak eksik bilgiler içermesi ve bu bilgilerin talep edildiği halde tamamlanmaması durumunda, alıcı kripto varlık hizmet sağlayıcı tarafından; gönderici kripto varlık hizmet sağlayıcıdan gelen transferlerin reddedilmesi, işlemlerin sınırlandırılması veya iş ilişkisine son verilmesi gibi hususlar göz önünde bulundurulmalıdır.
Aynı madde uyarınca, kripto varlık hizmet sağlayıcıları, kayıtlı olmayan cüzdan adreslerine yapılan veya bu adreslerden alınan transferlerde, transferin tarafı olan gerçek kişi müşteriden belirli kimlik bilgilerini, tüzel kişi müşterilerde ise tüzel kişiye ilişkin bilgileri talep etmelidir. Yurtdışında yerleşik ve bilgi paylaşma yükümlülüğü olmayan hizmet sağlayıcılarla yapılan transferlerde de benzer bilgiler istenmesi düzenlenmiştir. Risk temelli yaklaşım çerçevesinde, transferin tarafları hakkında yeterli bilgi elde edilemezse transferin gerçekleştirilmemesi veya söz konusu hizmet sağlayıcı ile yapılan işlemlerin sınırlandırılması ya da iş ilişkisine son verilmesi hususları değerlendirilmelidir.
Yukarıda sayılan değişikliklerin yürürlük tarihlerini öğrenebilmek adına aşağıdaki tabloyu inceleyebilirsiniz.
Uyum Programı Yönetmeliği’ndeki Başlıca Değişiklikler
Yapılan değişikliklerle kripto servis sağlayıcıları, uyum programı oluşturmakla yükümlü hale gelmiştir. Bu kapsamda, kripto servis sağlayıcılarının uyum programları; risk yönetimi, izleme ve kontrol faaliyetleri, eğitim sağlanması, iç denetim faaliyetleri, uyum görevlisi atanması ve uyum birimi oluşturulması gibi çeşitli konuları düzenlemelidir. Ayrıca, malvarlığının dondurulması kararlarının ihlali, uygulanmaması ve bunlardan kaçınılması risklerine yönelik çalışmalar ve gelişmiş kontroller de bu programın bir parçası olmalıdır. Kurum politikası kapsamında, malvarlığının dondurulması kararları ve potansiyel eşleşme kriterleri dikkate alınarak müşterilerin ve işlemlerin sürekli izlenmesi gerekmektedir. Elektronik transfer ve kripto varlık transfer mesajlarında yer alan gönderici ve alıcı bilgileri de bu kapsamda dikkate alınmalıdır.
Kripto varlık hizmet sağlayıcıları, müşterileriyle iş ilişkisi kurarken ve kimlik tespiti gerektiren diğer işlemlerde, işleme konu malvarlığının ve müşteriye ait fonların kaynağı hakkında mümkün olduğunca bilgi edinmeli, işlemin amacı hakkında bilgi sahibi olmalı, uygulanan kontrollerin sayı ve sıklığını artırmalı ve ilave kontrol gerektiren işlem türlerini belirleyerek iş ilişkisini sıkı gözetim altında tutmalıdır. Ayrıca, tutar ve işlem sayısı sınırı belirlemeye yönelik uygun tedbirler alınmalıdır.
Yeni değişiklikler kapsamında, uyum görevlisi olarak yetkilendirmede yeni yöntem ve şartlar getirilmiştir. Kripto varlık hizmet sağlayıcılarının, belirlenen nitelikleri haiz uyum görevlisi ve yardımcısını bir ay içinde atamaları gerekmektedir. Bu kapsamda, kripto varlık hizmet sağlayıcıları, uyum programlarını uyum görevlisinin atanmasından itibaren en geç bir ay içinde oluşturmalıdırlar. Kripto varlık hizmet sağlayıcılarının, uyum programı kapsamında belirlenen kurum politikalarına ilişkin taahhüt formlarını da aynı tarihe kadar MASAK’a göndermeleri gerekmektedir.
Mali Suçları Araştırma Kurulu Başkanlığı Elektronik Tebligat Sistemine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik’teki Başlıca Değişiklikler
MASAK tarafından 5549 sayılı Suç Gelirlerinin Aklanmasının Önlenmesi Hakkında Kanun ve 6415 sayılı Terörizmin Finansmanının Önlenmesi Hakkında Kanun kapsamında yapılacak tebligatların, kripto varlık hizmet sağlayıcılarına yalnızca elektronik ortamda yapılması gerektiği düzenlenmiştir. Bu kapsamda, kripto varlık hizmet sağlayıcılarının MASAK’a başvuruda bulunarak hesap açılmasını talep etmesi gerekmektedir. Bu başvurunun yapılması için 1 aylık süre öngörülmüştür.
Sonuç
MASAK, kripto varlık hizmet sağlayıcılarının suç gelirlerinin aklanmasının önlenmesi mevzuatı kapsamındaki yükümlülüklerini kapsamlı bir şekilde değiştirmiştir. Bu değişiklikler doğrultusunda, gerekli adımların kısa süre içinde atılması gerekmektedir. Yükümlülüklerin ihlali, ciddi idari para cezaları da dahil olmak üzere, kripto varlık hizmet sağlayıcıları için önemli sonuçlar doğurabilir. Gelecekte oluşabilecek herhangi bir ihlalin önlenmesi için tüm yükümlülerin, ilgili detayları ve gelişmeleri yakından takip etmeleri gerekmektedir.
